FOSFA (Federation of Oils, Seeds, and Fats Associations) 1863 yılından bu yana küresel yağ, tohum ve katı yağ ticaretini yöneten tanınmış bir kuruluştur. Dünya çapındaki sıvı ve katı yağ ticaretinin yüzde 85’i FOSFA sözleşmeleri kapsamında gerçekleştiğinden, tüccarların ve işletmelerin FOSFA tahkim kurallarını anlamaları çok önemlidir. Bu kapsamlı kılavuz, tahkim sürecinin tüm ayrıntılarını, ilgili maliyetleri ve bu kurallar kapsamında başarı şansınızı nasıl artırabileceğinizi ele alacaktır.
FOSFA’ya genel bakış
FOSFA’nın birincil amacı sıvı ve katı yağların ticaretini korumak ve teşvik etmektir. Kuruluş bunu üç ana faaliyet alanı aracılığıyla gerçekleştirmektedir:
- İş dünyasının gelişimi ve korunması için bir platform sağlamak
- Tahkim yönetimi
- Standart proforma sözleşmelerin hazırlanması
Halihazırda, her biri belirli bir numaraya sahip olan ve mal ve teslimat esası bakımından farklılık gösteren 50’den fazla pro-forma FOSFA sözleşmesi bulunmaktadır. Örneğin, FOSFA 53 bitkisel yağ ve balık yağının FOB şartlarında satışı için kullanılırken, FOSFA 54 aynı malın CIF şartlarında alım-satımı için kullanılmaktadır.
FOSFA tahkiminin temel unsurları
Uygulanacak hukuk ve tahkim şartı
FOSFA sözleşmelerinde taraflar arasındaki uyuşmazlıklar İngiliz hukukuna tabidir. “Scott v Avery” maddesi olarak bilinen FOSFA model tahkim maddesinin kendine has özellikleri vardır. GAFTA tahkim şartının aksine, FOSFA şartı tarafların mahkemeler nezdinde “dünya çapında dondurma emirleri” (WFO) gibi geçici tedbirler talep etmesini yasaklamaktadır. Taraflar, kendilerini geçici tedbirlerin alınmasını yasaklayan hükümlerle sınırlamak istemiyorlarsa, bu maddenin uygulanmasını hariç tutabilirler.
Uygulanacak tahkim kuralları
FOSFA tahkim kurallarının en son versiyonu 1 Nisan 2021 tarihlidir. Anlaşmazlığın ortaya çıktığı tarihte değil, sözleşmenin yapıldığı tarihte yürürlükte olan kuralların uygulanması çok önemlidir. Kurallar ve proformalar kamuya açık değildir ve ücretlidir. FOSFA üyeleri eski proforma sözleşmeleri ve yönetmelikleri talep edebilirler.
FOSFA, tahkimin sonucunu önemli ölçüde etkileyebilecek tahkim kurallarını ve proformalarını düzenli olarak güncellemektedir. Örneğin, mevcut FOSFA tahkim kuralları, kalite dışı talepler için süre sınırlarını 120 günden bir yıla uzatmıştır.
Zaman sınırları
FOSFA kuralları, uyuşmazlığın türüne bağlı olarak, bir talep bildiriminde bulunmak için iki farklı süre sınırı öngörmektedir:
- Kalite anlaşmazlıkları: Malların boşaltıldığı (CIF, CIFFO, C&F sözleşmeleri kapsamında ise) veya teslim edildiği (FOB, Ex-tank, Ex-mill ve Ex-store sözleşmeleri kapsamında ise) tarihten itibaren 90 gün.
- Diğer tüm uyuşmazlıklar: malların fiili sevkiyatından veya teslimatından itibaren 1 yıl içinde veya sevkiyat veya teslimat için sözleşme süresinin bitiminden itibaren (hangisi daha sonra sona ererse).
Tahkim maliyeti
FOSFA tahkimi İngiltere’deki en ucuz ticari tahkimlerden biridir. Talepte bulunulduktan sonraki 30 gün içinde, davacı ilk aşamada 5.000 £ ve temyizde 10.000 £ depozito ödemek zorundadır. Masraflar genellikle kaybeden taraf tarafından karşılanır.
GAFTA’dan farklı olarak, FOSFA yasal masrafların kaybeden taraftan alınmasını yasaklamaz. Ancak bu, başarılı taraf için tam geri ödemeyi garanti etmez. Hakemler, yargılama masraflarını geri alırken, tarafların davranışları ve masrafların taleple orantılılığı gibi faktörleri göz önünde bulundurur. Uygulamada, tarafın kazanması halinde, masrafların %60-80’i geri alınabilmektedir.
FOSFA tahkim prosedürü
FOSFA, ilk kademe ve temyizden oluşan iki kademeli bir tahkim sistemidir. Tahkim kurallarının, FOSFA Tahkim ve Temyiz Kuralları (çoğu anlaşmazlığın ele alındığı) ve Küçük Tazminat Talepleri Tek Kademeli Kuralları (anlaşmazlık tek bir hakem tarafından ele alınır, temyiz yoktur) dahil olmak üzere çeşitli versiyonları vardır.
Birinci kademe tahkim
Davacı tarafından bir hakem atandıktan sonra, diğer tarafın kendi tarafına bir hakem atamak için 30 gün süresi vardır. Federasyon daha sonra mahkeme başkanı olarak üçüncü bir hakem atayacaktır. Taraflar tek bir hakem atanması konusunda da anlaşabilirler.
Tüm belgeler ve başvurular taraflarca yazılı olarak veya elektronik ortamda sunulmalıdır. Hakemler bu belgelere dayanarak uyuşmazlıkları dinler ve karar verirler. İstisnai durumlarda, hakemler sözlü duruşmalar başlatabilir.
İtiraz süreci
Taraflar, kararın verildiği tarihten itibaren 28 gün içinde FOSFA’ya itiraz edebilirler. Temyiz Kurulu FOSFA tarafından atanan 5 hakemden oluşur. Davalının itiraza cevap hazırlamak için 21 günü vardır. İlk aşamada olduğu gibi, taraflar hakemlerden daha fazla açıklama yapmak için izin talep edebilirler.
Temyiz davanın yeniden incelenmesini içerir ve taraflar yeni kanıtlar sunabilir. Ayrıca, taraflar tahkim kararlarını (hem ilk aşama hem de temyiz) Londra’daki Yüksek Adalet Divanı’nda temyiz edebilirler. Ancak, bu tür temyiz başvuruları yalnızca 1996 tarihli Tahkim Yasasında belirtilen belirli gerekçelerle mümkündür ve başarılı temyiz başvuruları nadirdir.
FOSFA tahkim kararlarının uygulanması
Kaybeden tarafın hakem kararını gönüllü olarak tenfiz etmemesi halinde, kazanan taraf borçlunun ikamet ettiği veya malvarlığının bulunduğu yerdeki ulusal mahkemeye başvurabilir. Bir hakem kararının tanınmasına ilişkin prosedür resmi olup, mahkeme tahkim şartının ve tarafların buna uyduğunu ve hakem kararının icra edilebilir olduğunu doğrular. Hakem kararı tanınırsa, borçlunun malvarlığının geri alınması veya borçluya karşı diğer zorlayıcı tedbirlerin alınması için icra makamlarına havale edilir.
FOSFA tahkiminde başarı şansınızı artırmak için ipuçları
- Geçerli FOSFA tahkim kurallarının yanı sıra kurallarda yapılan güncellemeler veya değişiklikler hakkında bilgi sahibi olun.
- Taleplerin sunulmasına ilişkin süre sınırlamalarına ve taleplerin sunulması ve yanıtlanmasına ilişkin usul gerekliliklerine uyun.
- Güçlü bir dava sunma ve tahkim sürecini yönetme konusunda yardımcı olması için tercihen FOSFA tahkiminde uzmanlığı olan deneyimli bir hukuk müşaviri tutun.
- Tahkim süreci boyunca hakemler ve diğer taraflarla işbirliği yapın, çünkü hakemler masrafları belirlerken tarafların davranışlarını dikkate alır.
- Temyiz sürecinde yeni kanıtlar sunulabileceğini akılda tutarak kanıtların hazırlanması ve sunulması konusunda titiz olun.
Sonuç olarak, FOSFA tahkim kurallarını anlamak ve bunlara uymak, yağ, tohum ve katı yağ ticaretiyle uğraşan tüccarlar ve işletmeler için çok önemlidir. Taraflar bu kurallara aşina olarak ve bu kılavuzda verilen ipuçlarını takip ederek FOSFA tahkiminde başarı şanslarını artırabilirler.
