Çin, ülkedeki devlet kurumları ile sunucularda Intel ve AMD çiplerinin kullanımını engellemeyi amaçlayan yeni yönergeler yayınladı. Financial Times‘ın haberine göre bu karar, Microsoft Windows işletim sistemi ve yabancı veri tabanı yazılımlarını da kapsıyor. Çin bu kapsamda yerli çip ve işletim sistemini destekliyor.
Intel, AMD ve Microsoft, Çin pazarında oldukça etkin roller oynuyor. Devlet kapsamında başlayan bu süreç halka inip inmeyeceği ise merak konusu. Böyle bir durum olursa bu şirketler dünya genelinde küçülmeye gidebilir.
Çin teknoloji bağımsızlığını adı altında aldığı kararlar
Çin, 1,4 milyardan fazla nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesi. Bu durum, Çin’i her sektörde önemli bir pazar haline getiriyor. Bir şirketin Çin pazarında yasaklanması veya kısıtlamalarla karşılaşması, satışlarını ve gelirlerini önemli ölçüde etkileyebilir. Intel, AMD ve Microsoft gibi teknoloji devleri için Çin, büyük bir gelir kaynağı. Bu şirketlerin Çin’de yasaklanması veya kısıtlamalarla karşılaşması, global çapta hisse senedi değerlerini düşürebilir ve yatırımcı güvenini sarsabilir.
Çin, aynı zamanda dünya üretiminin önemli bir kısmını gerçekleştiriyor. Bu nedenle, Çin’de üretim yapan şirketler, üretim hatlarını başka ülkelere taşımak zorunda kalabilir. Bu durum, üretim maliyetlerini artırabilir ve tedarik zincirlerinde aksaklıklara yol açabilir. Şu an için alınan kararlar sadece devlet organlarını kapsıyor. Fakat bu kararların halka da uygulanması halinde, Çin’deki bilgisayar ve elektronik cihaz pazarında büyük bir değişim yaşanabilir.
Ülkenin teknoloji bağımsızlığı hedefleri doğrultusunda, Çin yerli yarı iletken endüstrisinin gelişimini hızlandırmak istiyor. 26 Aralık’ta kamu alımlarına yönelik yönergeler yayımlamıştı, ortaya çıkan bilgilere göre bu yönergeler halihazırda uygulanmaya başlamış durumda. “Güvenli ve güvenilir” yerli işlemciler ve işletim sistemleri, resmi kurumlarda artık zorunlu kılınıyor. Listedeki tüm ürünler Çinli şirketlere ait. Huawei ve devlet destekli Phytium, bu listede yer alan şirketler aynı zamanda Washington’ın ihracat kara listesinde bulunan çip üreticileri arasında.
Çinli şirketler, Intel x86 mimarisi, Arm (işlemci alt yapısı) mimarisi ve kendi geliştirdikleri özel mimarileri karışık bir şekilde kullanabiliyorlar. İşletim sistemleri ise genellikle açık kaynak kodlu Linux’tan türetiliyor.
Merkezi hükümet, aynı zamanda, devlete ait işletmeleri 2027 yılına kadar IT sistemlerini yerli altyapıya geçirmeleri konusunda uyardı. Hükümetin yürüttüğü program kapsamında devlet kurumları, IT sistemlerinin revizyonundaki ilerlemelerini üç aylık raporlarla sunuyor. Edinilen bilgilere göre bazı yabancı teknolojilerin bir süre daha kullanılmasına izin verilse de ana geçiş yerli ürünlere yönelik.
Çip savaşı teknolojinin merkezinde
Yarı iletkenler, akıllı telefonlardan tıbbi ekipmanlara kadar geniş bir ürün yelpazesinin temel bileşeni olarak kritik öneme sahip. ABD ve Çin arasındaki teknoloji savaşı son dönemde tam da bu noktada yoğunlaşıyor.
Washington hükümeti, Pekin’in hassas yarı iletken ekipmanlarına ve teknolojilerine erişimini kesmek amacıyla ihracat kısıtlamalarına gitti. Ekim 2022, Çin’in askeri amaçlara kullanabileceği şüphesiyle gelişmiş yarı iletken çiplerin edilmesini veya üretilmesini kısıtlayan düzenlemelere sahne oldu. Ardından Ekim 2023’te, ABD’li çip tasarım şirketi Nvidia’nın Çin’e gelişmiş yapay zeka çiplerini satması engellenmek üzere yeni düzenlemeler ortaya konuldu.
Çin’e uygulanan yaptırımlar
2019’dan beri, Huawei ve Çin’in en büyük çip üreticisi SMIC gibi şirketlere ABD tarafından yaptırımlar uygulanıyor. Bu yaptırımlar, söz konusu şirketlerin ileri teknolojiye erişimini sınırlamayı hedefliyor. Örneğin SMIC, kritik öneme sahip aşırı ultraviyole litografi makinelerini ASML firmasından tedarik edemiyor.
ABD öncülüğündeki teknoloji ambargosu, Çin’in çip ekipmanı imalat sektörünün gelirlerini artırdı. Şanghay merkezli araştırma firması CINNO Research’ün verilerine göre Çin’in önde gelen 10 ekipman üreticisinin geliri 2023’ün ilk yarısında bir önceki yıla kıyasla %39 artış gösterdi.
Yabancı donanım kullanımının azalması ABD’li çip ve yazılım şirketlerine darbe vuracak. Intel ve AMD, Çin’i en büyük pazarları olarak görüyorlardı. Microsoft’un bölgeden ne kadar gelir elde ettiği bilinmese de Çin’in toplam gelirden ufak bir pay aldığı düşünülüyor. Konu hakkında Intel ve Microsoft yorum yapmaktan kaçınırken, AMD’den henüz bir dönüş alınamadı.
Apple’a karşı davalar büyümeye devam ediyor
Çin’in aldığı kararların global ekonomiyi ve teknoloji sektörünü nasıl etkileyeceği önümüzdeki dönemde daha net bir şekilde görülecek.
Öne çıkan kaynak görseli: Furkan Demirkaya / Gemini
