Yapay zeka altyapısına yönelik artan talep, küresel ölçekte ciddi bir bellek çipi kıtlığını tetikledi. Bu durum, tüketici elektroniği pazarlarında fiyatların sert bir şekilde yükselmesine neden olurken, endüstri analistleri krizin 2027 yılına kadar sürebileceği konusunda uyarıyor.
Tüketici pazarlarında fiyat şoku
Krizin etkileri dünyanın farklı bölgelerinde somut olarak hissedilmeye başlandı. Bangladeş’in PC pazarı en ağır darbe alanlardan biri oldu. Daily Sun’ın haberine göre, bellek çipi fiyatlarının rekor seviyelere ulaşmasıyla satışlar %70 oranında düştü.
Ekim ayında 7.500 TL’ye satılan bir RAM modülü, Aralık ayında 30.000 TL’ye kadar alıcı bulurken, SSD ve işlemci fiyatları yaklaşık %40 arttı.
Benzer bir durum akıllı telefon pazarında da yaşanıyor. Akıllı telefon üreticisi OPPO, Hindistan’daki Reno 14 serisinin fiyatlarını 11.000 rupiye kadar artırdı. Lansman fiyatı 37.999 rupi olan baz model Reno 14, şu anda 42.999 rupiye satılıyor.
Üretim önceliği yapay zekaya kaydı
Kıtlığın temel nedeni, bellek üreticilerinin üretim kapasitelerini tüketici elektroniğinde kullanılan geleneksel çipler yerine, yapay zeka veri merkezleri için gereken yüksek bant genişlikli belleklere (HBM) kaydırması.
- Samsung: Reuters’a göre şirket, Eylül ayından bu yana bellek çipi fiyatlarını %60’a varan oranlarda artırdı. 32GB DDR5 modüllerinin kontrat fiyatları Kasım ayında 149 dolardan 239 dolara fırladı.
- SK Hynix: Şirket yatırımcılara, DRAM kıtlığının en az 2028 yılına kadar devam edebileceğini bildirdi.
Akıllı telefon ve elektronik fiyatlarında gelecek tahmini
Counterpoint Research, küresel akıllı telefon fiyatlarının 2026 yılında %6,9 oranında artacağını öngörüyor; bu oran önceki tahminlerin neredeyse iki katı. Küresel sevkiyatların ise %2,1 oranında azalması bekleniyor. Firma, özellikle 200 doların altındaki bütçe dostu telefonların en sert darbeyi aldığını, bileşen maliyetlerinin %20 ila %30 oranında arttığını belirtiyor. Orta ve üst segment cihazlarda ise %10 ila %15’lik artışlar öngörülüyor.
Diğer pazarlarda da benzer endişeler hakim:
- Yeni Zelanda: Technology Users Association, mevcut stokların tükenmesiyle 2026 başlarında elektronik ürünlerde %60’a varan fiyat artışları bekliyor.
- Japonya: Tokyo’nun elektronik merkezi Akihabara’daki perakendeciler, bellek ürünlerinde satın alma limitleri uygulamaya başladı. Oyuncular arasında popüler olan 32GB DDR5 bellek kitleri, Ekim ortasında 17.000 yen iken Aralık ayında 47.000 yenin üzerine çıktı.
Jeopolitik gerilimler krizi derinleştiriyor
Tedarik zincirindeki sıkıntılar, jeopolitik gerilimlerle daha da karmaşık hale geldi. Hollanda hükümetinin Ekim ayı sonunda çip üreticisi Nexperia’nın Çinli ana şirketi Wingtech’e ihracat yapmasını yasaklaması, küresel otomobil üreticilerini etkileyen bir tedarik krizini tetikledi. Çin ise buna karşılık olarak, şirketin ürünlerinin yaklaşık %80’inin işlendiği Nexperia tesislerinden ihracatı durdurma talimatı verdi.
Bellek üreticileri, yapay zeka yatırımlarının stabilize olması durumunda talebin düşebileceği endişesiyle geleneksel çip üretimini büyük ölçüde genişletmekte tereddüt ediyor. Yeni yarı iletken üretim tesislerinin inşası en az iki yıl sürdüğü için, kapasitede önemli bir artışın en erken 2027 yılında başlaması bekleniyor.
