Ne olduğunu söyleyeyim: Mevzu bundan yaklaşık bir ay önce kadar başladı. Geçici İcra Kurulu Başkanı Ellen Pao, “Reddit artık insanlar için güvenli bir platformdur” diyerek, Reddit’in popüler olmasındaki en büyük etkeni; kullanıcılarına sopa göstermeyen, istedikleri gibi konuşmalarını, kendilerini ifade etmelerini sağlayan tutumu, bir gecede kırdı attı.
Sonrasında ise Fatpeoplehate (insanların şişmanlardan nefret ettiklerini belirttikleri bir Reddit alt sitesi) ve NeoFag (bir oyun sitesinden nefret eden bir grubun kurduğu bir Reddit alt sitesi) doğrudan silindi.
Kullanıcılar ayaklanmaya başlayınca resmî açıklama geldi. “Biz fikirleri yasaklamıyoruz, biz insanları yasaklıyoruz” diye. Çelişkiye gel. Belli bir fikre sahip (transfobi, homofobi, zenofobi olsun) insanların tümünü yasaklayınca fikri de yasaklamış olmuyor musun?
Buna meydan okuyan, test etmek isteyen bir kullanıcı, TransFags (Transİ…) adlı bir alt site kurup, site kurallarına da “kesinlikle site içinde hakaret yoktur, sadece bu mevzu üzerine seviyeli tartışılacaktır, cadı avı yapılmayacaktır. Amacımız insanlara kendilerini kötü hissettirmek değil.” minvalinde bir şeyler yazdı. N’oldu? O site de silindi. E hani fikir değil insan yasaklıyordun?
Batı ülkelerinde bizim memlekete çooook ‘large’ gelebilecek bir fikir özgürlüğü var. Halka açık mekanda itibarsızlaştırmaya karşı örneğin; ABD’de teknik olarak dava açılabilse de mahkemelerin pek umrunda olmuyor. Özellikle de halka mâl olmuş biriysen, gülünüp geçilir. Tabii ciddi bir zarara uğradığını gösteremiyorsan… Ve özellikle 1st Amendment (İlk Yasa) adlı kanunları, devletin hiçbir şekilde, bir insanın düşüncelerini ifade etmekten alıkoyamaması, sansürleyememesi üzerine temellendirilmiş. Bu kanun kişiye özel mülk sınırları içerisinde değişiyor gerçi. Fakat bu kadar özgür yaşayabilen, önüne gelene sövebilen (evet, küfür de ifade özgürlüğüne girer, sen Türkiye’ye bakma) bir kitleye bu yasaklar hâliyle gelmedi.
Streisand Etkisi diye de bir fenomen var: Saklanmaya, bastırılmaya çalışan şeyin daha çok göz önüne çıkması. Bu, Reddit’te özgürce istediğini yazan çizen, bir çoğunuzun tabiriyle ‘insanlıktan çıkmış ahlaksız troll’ler’ de provoke olup, Ellen Pao’ya karşı gelerek daha fazla pislik yapmaya başladılar ki bunlardan biri de bendim.
Genetik ırkçılıkla işim olmasa da Ellen Pao’nun yorum yazdığı başlıkların altına; “Kötü asyalı kadın sürücü işte, ne bekliyorsunuz” gibisinden ırkçı ve stereotipik mesajlar yazıyordum. Birçok Reddit alt sitesinde bu şekilde tutumlar yasak bu arada. Özellikle “Default Subreddit” dedikleri, Reddit’e üye olduğun zaman otomatik olarak abonesi olduğun alt sitelerde yasaklanma sebebi. Fakat insanların bu düşüncelerini (gerçekten sahiplerse) paylaşabileceği alt siteler Reddit bünyesinde var, buraları sen kendin bularak abone oluyorsun. Televizyon gibi gözüne sokulmuyor, senin istemen, araman bulman gerekiyor.
O hâlde bu, hipster’ların politik doğruculuğa uymayan herkese dedikleri ‘Toxic’ (zehirli) alt siteler neden yasaklanıyor?
Şundan. Dinci gazete yöntemi olacak kusura bakma: Ellen Pao, azılı bir üçüncü dalga feministi, yani kadınlara iddia ettiği erkeklerden aslında daha fazla zarar veriyor. Silikon Vadisi’nde ‘cinsiyet sebebiyle ayrım görme, zam alamama’ gibi bir davayı kaybetti, çünkü kolaydan 144 milyon dolara konmak istiyordu. Aynı kocası gibi 🙂 Kocası da aynı şeyi ırkını bahane ederek yapmaya çalıştı. Şu an hapse girebilir. Bu mevzuları, haber başlıklarını paylaşanlar yasaklandı, olay gizlenmeye çalışıldı.
Pao, gayet politik doğrucu, SJW’luk (Sosyal Adalet Savaşçısı) dediğimiz aslında akl-ı selimde mide bulantısı yaratan bir oluşumun takipçisi.
Ve geçici olarak yönettiği sitenin kitlesinin kişiliğine dair, yıllardır o şirkette olmasına rağmen bir fikre sahip değil; şirketi aile şirketi gibi, kişisel düşüncesine göre yönetiyor.
Fun fact: Pao, kanser olduğu için bir işçisini kovdu.
Sonra ne oldu?
Reddit’in The New York Times ve başka büyük haber merkezlerine çıkmasını sağlayan iAMA (Ben şu kişiyim, bana istediğinizi sorun) organizasyonunu yapan Victoria sebepsiz yere kovuldu. (Kemal Kılıçdaroğlu da seçim öncesinde bir sosyal medya sitesinde aynı organizasyonu yaptı, esin kaynakları Reddit’ti).
Para almadan, gönüllü çalışan alt site moderatörlerinin uzun zamandır süregelen, hem yazılımsal (moderasyon araç gereçleri ilkeldi) hem iletişimsel (modlar, konuşacak yönetici bulamıyorlardı) dertleri vardı. Bunlar Reddit’in son zamanlarda saptığı ‘güvenli ortam’ dangalaklığı ve Victoria’nın sebepsiz kovulmasıyla birleşince, Reddit karanlığa gömüldü. 1700 kadar alt site, ki bunlar arasında iki milyon aboneli default’lar da vardı, ‘özel’ (private) moda geçerek üyelere erişimi kapattı.
İnsanların bu hoşnutsuzluklarıyla ilgili fikri sorulan kn0thing rumuzlu Reddit yöneticisi “Patlamış mısırın tadı güzel.” dedi. Anca bu kadar ciddiye alıyordu. Sonra özür dileyip, mesajını düzenlemek durumunda kaldı ve “Bu kadar ciddi olduğunuzu bilmiyordum, mesajımı bir daha böyle bir şey yapmamak için silmiyorum” dedi.
Bu ne demek?
Sitene reklam almak istediğin zaman, medya satın almaya “benim şu kadar gösterimim var” diyorsun. O gösterimi, içerideki kullanıcı kendi eliyle üretiyorsa, o kullanıcının yüzüne tüküremezsin.
Tükürürsen de neredeyse 200 bin kişi aleyhine imza kampanyası başlatır, alternatif voat.co‘ya yönelir, ya da şirketinin değerini ‘ses çıkararak’ şu an olduğu gibi düşürür. Sen de bunu önlemek için tutar özür diler, Reuters’indan CNN’ine haber olursun.
Her güzel şeyin sonu vardır derler ya, Reddit güzel de değildi; herkesin kendi Kuzey Kore’sini kurabildiği, kendisiyle hemfikir olmayanı gizlice yasaklayabildiği (shadowbanning – gönderi yapabiliyorsun, kimse görmüyor, kimse seni tınlamıyormuş hissine kapılıyorsun), dileyenin dilediği atı koşturabildiği, çıplak vücuduna iltifat etmezsen bir avuç uyku hapıyla intihar edecek, sevgilisinden ayrılmış mutsuz kadınlarla, konu başlığıyla alakasız gerizekalıca kelime oyunlarıyla, kedi fotoğraflarıyla ve porno gifleriyle dolu, farklıya tahammül edilmeyen, farklılaştırılamayan bir Cyber Balkan komüniteydi. Yorumun beğenilmezse karman düşüyor (evet çünkü 2002’nin repleri görelim beyler forumlarındayız). Bu karma eksilerde seyrederse, yorum yapman kısıtlanıyor, iki yorumunun arasına 10 dakika süre konuyordu. Farklı düşündüğün için sesin elinden alınıyordu. askscience, iAMA, explainlikeimfive, askhistorians, youshouldknow gibi alt siteler olmasa asla çekilmeyecek bir insanlık utancıydı.
Digg’in başına gelen, kendisinin başına gelirse, ana sayfasında “Dear Internet, you’re in complete remission” (Sevgili İnternet, kanserin durduruldu) yazmasını dilerim.