Sosyal medya kullanıcıları arasındaki sanal alan hakimiyet mücadelesi yeni bir cepheye taşınıyor: Bluesky ve Mastodon. Decentralize (merkeziyetsiz) sosyal ağlar Bluesky ve Mastodon arasında yaşanan gerilim ve köprü kurma tartışmaları internetin geleceğini belirleme potansiyeli taşıyor.
Mastodon, halihazırda kendini kanıtlamış en köklü decentralize ağ konumunda bulunuyor. Platform, özellikle X’i (Twitter) Elon Musk’ın satın almasından sonra alternatif arayanların akınına uğramış ve kullanıcı sayısı 8.7 milyona ulaşmıştı. Geçtiğimiz hafta halka açılan Bluesky ise kısa sürede 1.5 milyon üye kazanarak 4.8 milyon kullanıcı barajını geçti.
Bluesky ve Mastodon yüzünden merkeziyetsizleşme savaşları mı başlıyor?
Bluesky, yakında açık kaynaklı AT Protokolü’nü “açık kaynaklı ana kitle hedefi” (federasyon) haline getirmeye hazırlanıyor. Federasyonla birlikte herkes Bluesky yazılımını kullanarak bir sunucu kurabilecek ve kendi sosyal ağını oluşturabilecek. Tek bir kullanıcı hesabı tüm bu ağlar arasında geçerli olacak şekilde sistemlerini yapılandırılacak. Öte yandan Mastodon, ActivityPub adındaki farklı bir protokol bazında çalışıyor ve bu durum Bluesky ile Mastodon kullanıcılarının doğrudan etkileşime girmesinin önüne geçiyor. Görünen o ki, bazı Mastodon kullanıcıları durumdan bu şekilde memnun. Fakat ile işler burada karmaşıklaşmaya başlıyor.
‘Bridgy Fed’ isyanı
Yazılım geliştiricisi Ryan Barrett, AT Protokolü ve ActivityPub arasında “Bridgy Fed” adını verdiği bir köprü kurmayı amaçladığını ifade etti. Lakin Ryan bunun ağır biçimde sonuçları olacağını bilmiyordu.
Çatışmanın kökleri 2000’lerin başındaki blog kültürüne dayanıyor. O dönemde internet kullanıcıları özel hayatlarına, iç dünyalarına dair paylaşımlar yapıyor ve benzer görüşlü insanlarla topluluklar kurmak istiyordu. Ancak blog’lar Google gibi arama motorlarında indekslendiği için bu içerikler istenmeyen kişilere de ulaşabiliyordu.
Barrett, Mastodon veya Bluesky ile herhangi bir bağlantısı bulunmayan bağımsız bir geliştirici. Ancak her iki platform da açık kaynaklı olduğu için harici geliştiriciler mevcut kodlar üzerinde kendilerine ait geliştirmeler yapabiliyor. Bluesky federasyonu yaklaştıkça Mastodon kullanıcıları Barrett’in projesinden haberdar oldu ve sert çıkışlarda bulundu. Öyle ki Ryan tehditler almaya bile başladı.
Barrett, tasarladığı köprüde varsayılan ayarı “çıkış yap (opt-out)” olarak planladı. Yani, varsayılan ayara dokunulmadığı sürece Mastodon hesabında paylaşılan herkese açık gönderiler yazarın bilgisi olmadan Bluesky’da (ve tam tersi) görüntülenebilecekti. Bluesky kullanıcılarından birinin “Şimdiye kadar gördüğüm en komik GitHub tartışması” şeklinde nitelediği gergin ortamda ‘varsayılan’ seçimine dair hararetli bir tartışma çıktı. Tartışmalar her iyi internet münakaşasında olduğu gibi mesnetsiz yasal tehditlere ve tuhaf kişisel saldırılara dönüştü.
Bluesky ve Mastodon sosyal medya arenası için kapışıyor
Barrett, Bridgy Fed gibi geliştirmeler üzerinde son 12 yıldır çalışıyor, ancak çalışmalarına yönelik bu denli yoğun bir tepkiyle daha önce hiç karşılaşmamış. Barrett “Geçtiğimiz birkaç gün ‘fediverse’ün (federasyonlu ActivityPub evreni) ana karakteri olmak kolay olmadı” diyerek durumu özetlerken bir yandan da Mastodon kullanıcılarının gönderilerinin izinleri dışında başka mecralarda ortaya çıkmasına ilişkin korkularını anladığını söylüyor.
Fediverse evrenine dahil çoğu katılımcının geleneksel merkezi sosyal ağlardaki olumsuz tecrübeleri nedeniyle bu mecraları tercih ettiğini belirten Barrett, “Bu insanlar daha güvenli, küçük ve kontrollü bir dijital alana sığınıyor. Verileriyle ilgili herhangi bir işlemde onay alınmasını bekliyorlar.” diyor.
Kimi çevrelerde köprünün Mastodon ve Bluesky’ı hemen entegre ederek tüm sistemi birbirine katacağı yönünde yanlış bir kanı oluşmuş durumda. Ancak “Bridgey Fed” bu şekilde çalışmıyor.
Bazı insanlar köprü devreye girer girmez tüm fediverse gönderilerinin Bluesky’da, tüm Bluesky gönderilerinin de Mastodon’da anında görüntüleneceğini ve köprünün bu gönderileri her iki yöne agresif bir şekilde taşıyacağını sanıyor. Ancak sistem yalnızca bir kullanıcı karşı ağdaki bir kişiyi takip etmek için talepte bulunduğunda çalışıyor.
şeklinde durumu açıklıyor Barrett.
Köprü, keşfedilebilir bir “Katılım Yap” seçeneğine dönüşüyor
GitHub tartışmasında sağlanan yapıcı geri bildirimlerin de yardımıyla Barrett, “keşfedilebilir katılım (discoverable opt-in)” olarak adlandırdığı bir çözüm geliştirmeye karar verdi. Buna göre köprünün bir ucundaki kullanıcı karşı taraftan bir hesabı takip etmek istediğinde karşı tarafa bir kereliğine bir açılır pencere gelecek. Burada bu kullanıcının hesaplarının iki ağ arasında köprülenip köprülenmemesini istediği sorulacak.
Şu anda bile Mastodon ve Bluesky’ın en ateşli savunucuları, iki platform arasındaki açık web savaşı nedeniyle neredeyse rakip gruplar gibi davranıyor. Ancak merkeziyetsiz sosyal ağlar popülerlik kazandıkça, farklı protokoller kullanan bu ekosistemlerin etkileşim biçimi internetin geleceği için zemin oluşturabilir.
Mastodon’un Bluesky şüpheciliği
Mastodon platformunu takip edenler Bluesky’a en başından beri mesafeli. Kar amacı gütmeyen Mastodon’un cazibesi Instagram, Twitter veya YouTube gibi yatırımcılarını memnun etmek zorunda olan dev şirketlerce kontrol edilmiyor oluşundan kaynaklanıyor. Ancak Bluesky başlangıçta Twitter’ın bir projesiydi ve Twitter kurucu ortağı ve eski CEO’su Jack Dorsey tarafından finanse edildi. Şu anda Twitter’dan tamamen ayrı bir şirket olsa da Dorsey’in Yönetim Kurulu’nda bulunması tek başına Mastodon taraftarları için Bluesky’ı olumsuz bir noktaya taşıyor. Dorsey aynı zamanda desteklediği decentralize ekosistemlerden Nostr’a daha fazla ilgi duyması Mastodon platformunun Bluesky’a yönelik kuşkuyla yaklaşmasında belirleyici unsur.
Mastodon ve Bluesky arasında oluşan kültür farklılıkları da gerilimde yer tutuyor. Mastodon daha ciddi bir yapı sergilerken Bluesky’ın tonu daha şakacı. Bir kısmı platformların lider kişiliğinden kaynaklanan bu farklar çatışmayı kızıştırıyor.
“Temel felsefe, bu sistemin iyi bir kullanıcı deneyimi ve eğlenceli vakit geçirilebilecek bir alan sunması yönünde. İnsanlar burada yalnızca teorik decentralize ağ fikirleri için bulunmuyor; sosyalleşmek istiyorlar.” açıklamasını yapan Bluesky CEO’su Jay Graber’ın yaklaşımıyla Mastodon kullanıcıları arasındaki yaygın yaklaşımlar birbirinden ayrılıyor.
Öte yandan Mastodon sahiplenenlerinin platforma katılım nedenlerinin önemli ölçüde arkasındaki teknolojik prensiplere olan inanç olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla Bluesky şirketinin mevcut bir protokol olan ActivityPub ile entegre olmak yerine sıfırdan ayrı bir AT Protokolü oluşturması yeni teknoloji zeminini ileriye dönük olarak hazırlıyor.
Kuzey Kore, siber suçlarla para kazanıyor
Bridgy Fed etrafındaki ideolojik tartışmalar, federasyon bağlantı noktalarını artırdıkça bu federasyonlu sosyal ağlarda gerilimi tırmandırmaya devam edecek. Yakında, Meta’nın Threads uygulaması ActivityPub ağlarıyla, Mastodon gibi, bağlantılı hale gelmeyi planlıyor. Flipboard ve Automattic (WordPress.com ve Tumblr’ın sahibi) de ActivityPub’a yatırım yapıyor. Geleneksel sosyal ağlardan izole kalmak isteyen Mastodon kullanıcıları için, bu bağlantılar (özellikle 130 milyon aktif kullanıcısı olan Threads) üçüncü taraf bir Bluesky köprüsünden daha büyük bir tehdit oluşturabilir.
Öne çıkan kaynak görseli: camilo jimenez / Unsplash
