Girişim hızlandırıcı (StartUp Accelerator) bazen tohum hızlandırıcı olarak da adlandırılan, erken aşama büyüme odaklı şirketlere eğitim, mentorluk ve finansman sağlayan bir iş programıdır. Girişimler genellikle belirli bir süre için ve bir grup şirketin parçası olarak bu programlara katılır. Hızlandırıcı programları her gelişim aşamasındaki organizasyon için faydalı kaynaklar sağlayabilirken, çoğunlukla para kazanma öncesi aşamadaki şirketlere odaklanır.
Girişimler hızlandırıcıya katılmak için başvuru yapar ve genellikle yıl boyunca gruplar hâlinde kabul edilirler. Programa kabul edilen girişimler; danışman, sermaye ve bazen ortak çalışma alanı gibi hizmetler ve kaynaklardan faydalanır. Program süresi genellikle 3-4 ay sürer ve bu süreçte hızlandırıcı, girişimin %3 ila %8 oranında bir hissesini talep eder. Hızlandırıcı desteği, “mezuniyet” veya demo günü ile sona erer. Bu etkinlikte girişimler çalışmalarını sunar ve bağımsız olarak yollarına devam eder.
Girişim hızlandırmanın en yaygın olduğu sektörler arasında teknoloji, yapay zeka ve biyoteknoloji bulunmaktadır. Önde gelen birçok marka, hızlandırıcıların erken dönem desteğiyle iş fikirlerini hayata geçirmiştir. Örneğin, Silikon Vadisi merkezli Plug and Play şirketi, Google ve PayPal’ın büyümesine yardımcı olmuştur.
Diğer ünlü hızlandırıcılar arasında Airbnb, Dropbox ve Reddit’i hayata geçiren Y Combinator ile 21’den fazla girişime sponsor olan Techstars bulunmaktadır.
Girişim hızlandırıcıların tarihi
İlk bağımsız girişim hızlandırıcı, Massachusetts eyaletinde kurulan ancak daha sonra Silikon Vadisi’ne taşınan Y Combinator olmuştur. Bu iş modelinin başarılı olduğu kanıtlandıktan sonra tohum hızlandırıcı programları ABD ve Avrupa’da hızla büyümeye başlamıştır.
2015 yılına gelindiğinde finansal araştırma firması PitchBook, yatırım alan girişimlerin yaklaşık üçte birinin hızlandırıcılardan geçtiğini gözlemlemiştir. Son yıllarda, hızlandırıcı programlarının sayısı ve çeşitliliği artmıştır. Birçok program, belirli endüstrilere, gelişim aşamalarına veya bölgelere odaklanmaktadır.
Bağımsız hızlandırıcıların yanı sıra büyük şirketler de kendi hızlandırıcı programlarını oluşturmaya başlamıştır. Google Launchpad ve Microsoft Accelerator gibi kurumsal hızlandırıcılar, girişimlere büyük şirketlerin kaynak ve uzmanlıklarından faydalanma fırsatı sunar.
Hızlandırıcılar, girişim faaliyetlerini yalnızca Silikon Vadisi gibi teknoloji merkezleriyle sınırlı kalmaktan çıkararak dünyanın farklı bölgelerine yayılmasını da sağlamaktadır. Böylece inovasyonu destekleyen çeşitli ekosistemlerin gelişmesine katkıda bulunur.
Girişim hızlandırıcı alternatifleri
Girişim hızlandırıcılar genellikle kuluçka merkezleri, melek yatırımcılar ve girişim sermayedarları gibi diğer erken aşama destek mekanizmalarıyla karıştırılır. Ancak hızlandırıcılar, belirli bir süreye sahip olmaları, grup bazlı çalışmaları ve mentorluk odaklı yaklaşımlarıyla farklılık gösterir.
Hızlandırıcılara özgü diğer özellikler şunlardır:
- Rekabetçi başvuru süreçleri,
- Hisse karşılığında tohum sermayesi yatırımı,
- Kurucular yerine tüm ekibin eğitilmesine yönelik programlar.
Girişim hızlandırıcı programlarına nasıl başvurulur?
Hızlandırıcı programlarına başvurular oldukça rekabetçidir ve sınırlı kontenjanlar için birçok girişim yarışır. Başvuru yapanlar, ayrıntılı iş planları, pazar analizleri ve büyüme potansiyelini gösteren sunumlar hazırlamak zorundadır. Bazı hızlandırıcılar, seçim sürecinin bir parçası olarak mülakatlar veya sunumlar da talep edebilir.
Girişim hızlandırıcıların avantaj ve dezavantajları
Avantajlar:
- Tohum sermayesi,
- Anında geniş bir iletişim ağı,
- Mentor desteği,
- Eğitim programları,
- Başarı şansını artırma.
Dezavantajlar:
- Mezuniyet sonrası başarı garantisi olmaması,
- Yoğun rekabetin girişimleri öne çıkmaya zorlaması,
- Programın kısa süresinin bazı girişimlerin hedeflerine ulaşması için yetersiz kalması,
- Hisse devri zorunluluğu.
Mentorluk ve başarı ölçütleri
Mentorluk, girişim hızlandırıcı programlarının temel bir bileşenidir. Deneyimli girişimciler, sektör uzmanları ve yatırımcılar, girişimlere rehberlik eder, stratejik kararlar almalarında yardımcı olur ve değerli kaynaklara erişim sağlar.
Başarı, şu kriterlere göre ölçülür:
- Takip eden yatırımların sayısı,
- Katılımcı şirketlerin büyüme oranı,
- Mezunların başarı hikayeleri.
Başarılı girişim hızlandırıcı örnekleri
Girişim hızlandırıcı programlarından mezun olup büyük başarı elde eden bazı şirketler şunlardır:
- Dropbox: 2007’de Y Combinator’dan mezun oldu ve önde gelen bir dosya barındırma hizmeti haline geldi.
- Airbnb: Y Combinator mezunu olan Airbnb, ev paylaşım platformu ile konaklama sektörünü dönüştürdü.
- SendGrid: 2009’da Techstars’a katıldı ve büyük bir e-posta hizmeti sağlayıcısı oldu, ardından Twilio tarafından satın alındı.
- ClassPass: Techstars mezunu olan ClassPass, spor salonları için abonelik hizmeti sunarak fitness sektörünü devrimleştirdi.
Bu örnekler, girişim hızlandırıcıların erken aşama şirketlerin büyüme ve başarıya ulaşmasındaki potansiyel etkisini göstermektedir.
