Yeni nesil oyun konsollarının 2020 sonunda gelmesi ve Nvidia’nın RTX 30 serisi ekran kartlarıyla çıtayı yükseltmesi, HDMI 2.1 için durumu her zamankinden daha önemli hale getirdi. Peki HDMI 2.1 hangi özellikleri sunuyor ve bu durum TV’nizi yükseltmeniz anlamına mı geliyor?
Daha fazla bant genişliği, daha fazla piksel
Piyasadaki çoğu ekran, 18 Gbit bant genişliği sınırına sahip HDMI 2.0 standardını destekliyor. Bu standart, saniyede 60 karede, sekiz bit renkte sıkıştırılmamış 4K sinyali için yeterli. Bu kalite, UHD blu-ray izlemek ya da Xbox One X’te oyun oynamak için yeterli bir seviye.
HDMI 2.1 nedir diye düşünüyorsanız, bu standart bir sonraki adım. 12 bit renkte, saniyede 60 kare hızında sıkıştırılmamış 8K sinyal ekliyor. Bu seviye, 48 Gbit bant genişliği ile geliyor. HDMI 2.1, görüntü akış sıkıştırması (DSC) kullanarak, 12 bitte 120 kare hızla, 10K sinyal gönderebiliyor.
Bazı HDMI 2.1 uygulamaları, saniyede yaklaşık 40 Gbit’e ulaşan bağlantı noktalarını kullanıyor. Bu, 10 bit renkte saniyede 120 kare hızında bir 4K sinyali işlemek için yeterlidir.
Nvidia’nın yeni 30 serisi ekran kartlarının cazibesine kapılan PC oyuncuları, şirketin 10 bit desteğinden epey memnun. Bu düzey, saniyede 48 Gbit bant genişliğinde kullanılıyor.
HDMI 2.1 şu anda, yeni nesil oyun konsolu kullanan ve ihtiyaçlarını karşılayabilecek ekran kartlarını araştıran ‘gamerlara’ yönelik. Hem Xbox Series X, hem de PlayStation 5, saniyede 120 karede 4K çözünürlüğü destekleyecek. Bu da, HDMI 2.1 standartlarının uygulanmasını gerektirecek.
TV’niz HDMI 2.1’i desteklemiyorsa, saniyede 60 kare hızında çalışan bir 4K sinyaliyle idare etmeniz gerekecek. Oyun konsollarının son nesillerinde çoğu ürün, saniyede 30 kare hızında çalışıyordu. Yani son model oyun konsollarına geçiş yapmıyorsanız, mevcut HDMI kapasiteniz sizin için yeterli olabilir.
HDMI 2.1 özellikleri henüz çok fazla gündemde değil, nitekim sistem o kadar yeni ki, Nvidia, bu standardı destekleyen sadece üç yeni 30 serisi ekran kartına sahip. Nvidia’nın önceki RTX 2000 ve GTX 1000 serisi kartları HDMI 2.1 uyumlu değil. Sony de dahil olmak üzere birçok TV üreticisi, HDMI 2.1’i üst düzey ekran kartlarına henüz eklemiş değil.
HDMI 2.1 standardının, 2021’de daha popüler hale gelmesi beklenen bir şey. Ancak orta segmentli ürünlerde yer almasının, birkaç yıl alabileceği açık gibi görünüyor. İşte merakla beklenen HDMI 2.1 özellikleri.
HDMI 2.1 özellikleri
Dinamik HDR desteği
Bant genişliğinin çok fazla olması, ham veriler için de çok fazla yer olması anlamına geliyor. HDR, yüksek dinamik aralık anlamına geliyor ve oyun ya da filmlerde, geniş bir renk yelpazesini beraberinde getiriyor. HDR10 gibi eski HDR standartları, sadece statik meta erileri destekliyor. Ancak daha yeni HDR10+ ve Dolby Vision formatları, kare bazında dinamik meta verilere de izin veriyor.
Dinamik HDR, bir TV’ye aldığı sinyalle ilgili ne yapılacağı hakkında, daha geniş bilgi sağlıyor. Dinamik meta veriler, filmin tamamı için tek bir talimat setini okumak yerine, TV’ye ekrandaki görüntünün en iyi şekilde görünmesi için nasıl ince ayar yapılabileceği konusunda sürekli güncellemeler veriyor.
Her HRD özelliğe sahip TV, statik meta verileri ile HDR10’u destekliyor. Dinamik HDR ise bambaşka bir dünya. En yaygın format olarak desteklenen Dolby Vision, LG, Sony, Panasonic ve Philips gibi donanım üreticileri tarafından tercih ediliyor.
Mevcut 4K çözünürlüklü cihazlarda, HDR10+ ve Dolby Vision’ı görüntülemek için bir HDMI 2.1 cihaza ihtiyacınız olmadığını bilmelisiniz. Televizyonunuz destek veriyorsa, Netflix’ten Dolby Vision içeriği yayınlayabilir.
Bununla birlikte, diğer HDMI 2.1 özellikleri içinde, yüksek kare hızındahem meta veri hem de yüksek çözünürlüklü sinyaller için bol miktarda bant genişliği sağlaması var.
PlayStation5 ya da Xbox Series X’in, HDR’ı nasıl uygulayacağı henüz bilinmiyor ancak oyun konsolu alanı, HDMI üzerinden dinamik HDR’ın, temelini kanıtlaması için zemin olacak.
Değişken yenileme hızı (VRR)
Bir TV’nin yenileme hızı, ekran panelinin saniyede kaç kez yenilendiğini gösterir. Hertz cinsinden olan bu ölçü kare hızı hızı ile yakından ilişkilidir. Senkronizasyon olmadığında ekran yırtılması olarak bilinen efekt karşınıza çıkabilir. Bunun nedeni, ekranın aynı anda birkaç kare göstermeye çalışmasıdır.
Ekran yenileme hızını, konsolun ya da PC’nin kare hızına uyacak şekilde ayarlarsanız, ekran yırtılmasınını herhangi bir performans sorunu ile karşılaşmadan ortadan kalkmasını sağlayabilirsiniz. Nvidia ve AMD gibi şirketler, G-Sync ve FreeSync olarak bilinen kendi ekran yırtılma tekniklerine sahip.
HDMI 2.1 özellikleri içinde, bu soruna yönelik HDMI Değişken Yenileme Hızı (VRR) olarak bilinen kendi bağımsız çözümü mevcut. Microsoft, Xbox Series X’te bu özelliği destekleyeceğini duyurdu. PlayStation 5’in ise, 4K’yı 120 Hz’de yayınlaması için HDMI 2.1 gerektireceğinden, bu özelliği desteklemesi bekleniyor. Mümkün olan en iyi oyun deneyimi için, HDMI VRR bir zorunluluk.
Otomatik düşük gecikme modu (ALLM)
Yeni nesil konsol oyuncuları için diğer bir avantaj da otomatik düşük gecikme modu. ALLM olarak bu yöntem, çoğu TV’de hareketi yumuşatmak, görüntü kalitesini iyileştirmek ve hatta sesin netliğini artırmak için ek işlemeleri içeriyor. HDMI 2.1 özellikleri içinde yer alan ALLM, TV’de gecikmeye ve olumsuz deneyime neden olabilecek bu tür hataları iyileştiriyor.
Oyun modu, TV’den mümkün olan en hızlı yanıt sürelerini isteyen bir mod. Bu özellik, hızlı ve hassas refleksler gerektiren oyunlar için kullanışlı. Tek sorun, birçok TV’nin oyun modunu manuel olarak açıp kapatmanızı istemesi.
ALLM, bu ihtiyacı ortadan kaldırıyor. HDMI 2.1 uyumlu TV’nizde bir oyun konsolu bağladığınızda, ALLM otomatik olarak gecikmeye neden olabilecek herhangi bir işlemi devre dışı bırakacaktır. HDMI standardına dahil edilen bu özelliği etkinleştirmek için bir şey yapmanıza gerek kalmaz.
Microsoft, Xbox Series X için ALLM desteğini onayladı. Ancak Sony cephesinden henüz bir haber yok.
- En iyi 4K çözünürlüklü monitörler (2020)
- Nvidia GeForce GTX 1650 Ultra ekran kartı özellikleri sızdı
- Evden çalışanlar için en iyi monitörler
Hızlı çerçeve taşıma (QFT)
QFT, yani Quick Frame Transport, hızlı çerçeve taşıma adlı, daha duyarlı bir oyun deneyimi sunmak için geliştirilen, ALLM ile birlikte çalışan bir özellik. HDMI 2.1 özellikleri içinde yer alan QFT, gecikmeleri düşük tutmak için video karelerine öncelik veriyor.
Bu özellikten faydalanmak için, surround ses sistemi gibi, tüm cihazların uyumlu olduğundan emin olun. Bu cihazlar, sorunsuz ve duyarlı bir deneyim yaratmak için birlikte çalışacaklardır. Oyun konsolunuzu, HDMI 2.0 standardında bir alıcı üzerinden yönlendiriyorsanız, TV’niz ve konsolunuz desteklese bile, QFT avantajlarından yararlanamazsınız.
Hızlı ortam değiştirme (KYS)Bir video ya da fragman izlemeden önce ekranın kararacağını hiç fark ettiğiniz oldu mu? Bunun nedeni, ekranın yenileme oranını, izlemek olduğunuz içeriğe uyacak şekilde ayarlamasıdır. Farklı içeriklerde farklı kare hızı kullanıldığından, ekran kendini buna eşitler ve kısa süreli karartmalar yaşanır.
Böyle durumlar, videonun ilk birkaç saniyesinin kaçmasına neden olabilir. Hızlı ortam değiştirme (QMS), yenileme hızı değişiminden kaynaklanan kısa ekran kararmalarını ortadan kaldırmayı amaçlayan bir HDMI 2.1 özelliği.
Bu özellik, herhangi bir karartma olmadan arka arkaya farklı kare hızlarına sahip içerikleri izlemenizi sağlıyor. Yenileme hızları arasında değişim olan içeriklerde, HDMI VRR kullanılıyor.
Gelişmiş ses dönüş kanalı (eARC)
ARC, ses dönüş kanalı anlamına geliyor. Sistem, ek bir ses kablosu olmadan ses alıcınıza HDMI üzerinden ses göndermenize olanak tanıyor. İster Netflix’te bir içerik izleyin, ister konsolda oyun oynayın ya da blu-ray izleyin. ARC, sesin doğru çıkışa iletilmesini sağlıyor.
Gelişmiş ses dönüş kanalı (eARC), HDMI 2.1 özellikleri içinde yer alan bir sistem. HDMI 2.1’de bulunan ek bant genişliği, eARC’nin 24 bit çözünürlükte, 192 kHz’e kadar sıkıştırılmamış 5.1, 7.1 ve yüksek bit hızlı nesne tabanlı sesi taşımasına olanak tanıyor.
HDMI üzerinden bir Dolby Atmos sinyali taşımak istiyorsanız, eARC’ye ihtiyacınız olacak. Standart olarak düzgün dudak senkronizasyonu düzeltmesi, daha iyi cihaz keşfi ve özel eARC veri kanalı gibi birkaç farklı geliştirme de mevcut.
HDMI 2.1 özel kablolar gerektiriyor mu?
HDMI 2.1 daha yüksek bir bant genişliğine sahip olduğundan, HDMI 2.1 uyumlu kablolara ihtiyacınız olacak. HDMI lisans yöneticisi, bu kablolar için “ultra yüksek hız” ifadesini onayladı.
Oyun konsolu ya da blu-ray oynatıcı gibi HDMI 2.1 kullanan herhangi bir cihaz, kutusunda bir kablo içermeli. Ancak siz de, üçüncü parti satıcılardan bu kabloyu temin edebilirsiniz.
HDMI 2.1 kimler için gerekli? (Şimdilik gamer’lar)
Her ne kadar, çığır açan yenilikçi özellikler sunsa da, HDMI 2.1 şimdilik birçok kişinin ihtiyaç duyacağı türden bir teknoloji değil. Geliştirilmiş standartlar, HDMI VRR ve ALLM gibi HDMI 2.1 özellikleri, şimdilik yeni nesil oyun konsolu kullanan ya da ekran kartı satın alan oyunculara fayda sağlıyor.
