LCD, LED ve OLED nedir, arasındaki farklar nelerdir? Hangi ekran paneli ne için kullanılır? Sizler için hazırladığımız bu yazıdan yola çıkarak LCD, LED ve OLED ekran paneli türleri ile ilgili bilmeniz gereken her şeyi öğrenebilir ve edindiğiniz bilgilerle, kullanımınıza en uygun ekran panelini tercih edebilirsiniz.
LCD, LED ve OLED arasındaki farklar
Günümüzde bir ekrana sahip olan başta TV ve bilgisayar monitörleri olmak üzere neredeyse tüm cihazlar, LCD, LED ve OLED ekran panelleri ile üretilmektedir. Yazılışları ve okunuşları bir birine oldukça benzeyen bu panellerin her biri farklı bir teknoloji yapısına işaret etmektedir. Yani LCD, LED ve OLED arasında çok sayıda fark vardır.
LCD, LED ve OLED arasındaki bu farklar, kullanıcıların kullanım amaçlarına bağlı olarak daha iyi veya daha kötü performans sağlanmasına yol açabilmektedir. Bu sebeplerden ötürü tercih edilecek ekran panelinin, kullanım amacına uygun olmasına dikkat etmek gerekir.
Sizler için hazırladığımız bu kılavuz sayesinde LCD, LED ve OLED panelleri hakkında yeterli bilgiye sahip olacak ve bu paneller arasındaki farklar hakkında bilgi almış olacaksınız. Bu kılavuzdan hareketle, kullanımınız ve bütçenize en uygun ekran panelini tercih edebilirsiniz.
LCD panel nedir?
Konu ile ilgili olarak ele alacağımız ilk ekran paneli LCD paneller olacaktır. Açılımı sıvı kristal ekran (liquid crystal display) olan LCD, bugünün en yaygın görüntü teknolojilerinden bir tanesidir. LCD paneller ile ilgili bilinmesi gereken en önemli şey, hepsinin beyaz bir arka (veya yan) ışık kullandığıdır. Panelin geri kalanı ise bu arka ışığı tek tek piksellere dönüştürür. Ve bu sayede gözlerinize parlak beyaz bir ışık yansır.
LCD paneller, polarizasyon diye isimlendirilen bir fenomenden yararlanır. Bu fenomen, ışık dalgasının titreştiği veya aynı hızla ileri ve geri olarak salınım yaptığı yöndür. Arka ışıktan polarize olmayan ışık yayılır. Daha sonra, tüm ışığın aynı şekilde salınmasını sağlayan bir polarizörden geçer.
Sıvı kristal (liquid crystal) kısmı, içinden geçen ışığın polarizasyonunu değiştirebilen bir kristal yapılır. Kapalı durumdaki bir sıvı kristal, ışığın polarizasyonunu değiştirmeyecek şekilde düzenlenir. Işığın birinci polarizörden zıt yönde yönlendirilmiş ikinci bir polarizöre ulaşması, tüm ışığın bloke olduğu anlamına gelir. Ancak bir voltaj uygulandığında, sıvı kristali “açık” durumun belirli bir yüzdesine dönüşür. Bu daha sonra, ikinci polarizörün yönünü karşılamak için geçen ışığın polarizasyon yüzdesini değiştirerek, geçmesine ve gözünüze görünmesine izin verir.
Artık ışık için bir açma ve kapama anahtarınız vardır. Renk üretmek için sahip olmanız gereken tek şey, o rengin dışındaki tüm ışığın içeri girmesini engelleyen kırmızı, yeşil ve mavi olmak üzere üç renkli filtredir. Farklı LCD panel türleri arasındaki fark, çoğunlukla bu ara sıvı kristal parçanın nasıl çalıştığı ile ilgilidir.
LCD panel türleri
TN Panel
TN (Twisted Nematic) panel, ilk üretilen LCD panellerdir. Tarihi 1980’e kadar uzanan bu paneller, bugün hala kullanılmaktadır. TN paneller teknik yapıları itibari ile yüksek yenileme hızına imkan tanımaktadır. Bu yüzden özellikle oyun monitörü arayışında olan kullanıcılar 240 Hz ekran yenileme hızına sahip TN panelleri tercih etmektedirler.
TN paneller fiyat bakımından da oldukça caziptir. Fakat TN panel teknolojisi eski olduğundan ötürü bazı dezavantajlarla birlikte gelmektedir. Bunlardan ilki ve en önemlisi, diğerlerine göre oldukça zayıf bir görüş açısı sunmasıdır. Aynı şekilde bükme mekanizmasının iyi olmaması nedeni ile renk ve kontrast konusunda da geride kalmaktadır.
VA Panel
VA, kristal hizalamaya atfen, dikey hizalama anlamına gelmektedir. 1990’lı yıllarda ortaya çıkan bu teknoloji, bir ışığın polarizasyonunu bükmek için sıvı kristaller kullanmak yerine, iki paralel dikey veya iki paralel yatay polarizörden yararlanır.
VA paneller, TN panellerden daha derin ve daha renkli görüntüler üretebilir. Aynı zamanda TN panellere kıyasla daha geniş bir görüş açısı sunar. Fakat VA panelli ekranların yenileme hızı genelde daha düşüktür. Ve fiyat bakımından da TN panellerden çok daha yüksektir. Şayet bir oyun bilgisayarınız varsa, muhtemelen tercih edeceğiniz ekran paneli VA panel olmayacaktır.
IPS Panel
IPS panel, TN panel teknolojisinin eksiklerini gidermek için geliştirilmiştir. Bu paneller renk ve görüntü açısı bakımından oldukça iyidir. Ayrıca ekran yenileme hızları da 144 Hz’ye kadar çıkmıştır. IPS paneller, arka ışığın daha az yansıtılmasından ötürü daha az parlak olma eğilimindedirler.
LCD panel seçimi
LCD panel seçiminde, dikkat edilmesi gereken en önemli şey kullanım amacıdır. Yani bir mönitör satın alacaksanız, bunu oyun için mi yoksa ofis işleri için mi kullanacağınıza karar vermek durumundasınız. Zira Yukarıda saydığımız LCD panel türlerinin tamamı, farklı ekran yenileme hızı, farklı görüntü açısı ve farklı renk ve kontrast özellikleri ile birlikte gelmektedir. Örneğin bir oyun bilgisayarınız varsa tercih etmeniz gereken ekran paneli modeli, yenileme hızından ötürü TN veya IPS paneller olacaktır. Ya da bir ofis çalışanıysanız, satın alabileceğiniz ekran TN veya VA panel olacaktır. Bu konuda yapmanız gereken sahip olmak istediğiniz özellikleri belirlemek ve buna göre seçim yapmaktır.
OLED panel nedir?
OLED paneller LCD panelden farklıdır. Bu teknolojide LCD’deki gibi bir polarizasyon hilesi yoktur. Bunun yerine her piksel organik ışık yayan diyot adı verilen dev bir karmaşık moleküle voltaj uygulandığında kendi kendine ortaya çıkar. Yayılan renk, söz konusu moleküle bağlıdır. Ve parlaklık, uygulanan gerilime bağlıdır. OLED teknolojisi, moleküleri engellemeden doğru renkleri ortaya çıkardıklarından ötürü HDR kalitesine ulaşabilirler.
Renk ve parlaklığa yaklaşımı nedeniyle OLED’ler harika kontrast oranlarına sahiptir. Bu teknolojide arka ışığı engellemeye gerek yoktur. Bu nedenle ışığın yansıtılması konusunda endişelenmeye mahal yoktur. Siyahlar çok siyahtır ve renkler harika görünür. OLED’ler ayrıca kalıcılığı azaltmak için hızlı bir şekilde yanıp sönebilir. Bu nedenle üretilen VR başlıkların tamamında OLED panelleri kullanılmaktadır.
OLED’ler esnek bir yapıdadır. Bükülebilir ve katlanabilirler. Bu sebeple, katlanabilir telefonlarda da OLED ekran teknolojileri kullanılabilmektedir. OLED teknolojilerinin tek kötü yanı ise yenileme hızlarıdır. Zira bugüne kadar kullanılmış OLED panellerden hiç biri 90 Hz yenileme hızını geçememiştir. Aynı şekilde OLED’lerde kullanılan moleküller, özellikle mavi renk için kullanılanlar, diğerlerine göre nispeten daha hızlı bozulmaktadır. Bu yüzden OLED ekranlar git gide daha az parlak bir hale gelmektedirler.
MicroLED panel nedir?
2015 yılında yapılan bir araştırma, insan algısının maksimum 500 Hz yenileme hızını kavrayabildiğini ortaya koyuyor. TN panellerin 240 Hz’ye kadar çıktını düşünürsek, yolun henüz yarısında olduğumuzu söyleyebiliriz. Son gelişmeler, MicroLED isimli yeni ekran teknolojisinin OLED’in yerini alacağını gösteriyor. Nitekim Samsung, LG ve Apple gibi dev şirketler MicroLED ile ilgili araştırmalar yapıp, bu teknolojiyi ürünlerinde kullanmaya hazırlanıyor. Bazı teknoloji yorumcuları, ekran paneli teknolojisinin geleceğini MicroLED’de görüyor. Bakalım önümüzdeki yıllarda daha başka hangi paneller çıkacak. Hangi paneller, insanoğlu tarafından daha fazla kullanılmaya başlanacak.
LCD, LED ve OLED arasındaki farklar bu şekilde. Artık günümüzde kullanılan ekran panelleri ile ilgili yeterli bilgiye sahipsiniz. Şayet yeni bir ekran satın almak istiyorsanız, ihtiyacınız ve bütçenize en uygun olanı tercih edebilirsiniz.
