2022 yılı, yıllardır büyük bir iştahla büyüyen teknoloji sektörü için ezber bozan bir yıl oldu. Metaverse ve AR/VR gibi alanlara rekor yatırımların arttığı, büyük sosyal medya platformlarının milyar dolarlık anlaşmalar ile el değiştirdiği bu yıla geri dönüp bakıldığında belki de en çok konuşulacak şey, art arda gerçekleşen binlerce kişilik işten çıkarmalar olacak.
Layoffs.fyi’nin verilerine göre; Meta, Twitter, Amazon, Uber, Cisco, Booking.com ve ülkemizden Getir gibi global ölçekteki 1013 teknoloji şirketi 2022 yılı içinde yaklaşık 153 bin çalışanı işten çıkardı ve ne yazık ki bu “trend” 2022 yılı ile sınırlı kalacak gibi görünmüyor.
Teknoloji sektörünün öncü firmaları son 20 yılda istikrarlı bir şekilde genellikle ABD’den çıktı. Yüksek maaşlar ve iyi çalışma şartlarıyla adlarından söz ettiren bu şirketler artık yaptıkları binlerce kişilik işten çıkarmalarla gazetelerin manşetlerini süslüyor. Peki, Silikon Vadisi’nde neden işler yolunda gitmiyor?
Toplu işten çıkarmaların sebebi nedir?
İşten çıkarmalar sonrası yapılan resmi basın açıklamalarında ortak 2 neden göze çarpıyor:
- Pandeminin başlangıcı ve yoğun hissedildiği dönemlerde insanların birçoğu evde olduklarından dolayı sürekli çevrimiçiydiler. Bu kullanıcı patlaması, teknoloji firmalarının işe alımlarını paralel olarak artırdı. Ancak normal hayata dönüş, arz/talep terazisini dengesizleştirdi ve talebi artıramayan firmalar için çözüm, arzı azaltmak veya bir başka deyişle işten çıkarmalarla maliyeti düşürmeye çalışmak oldu.
- Geniş çaplı ekonomik belirsizlik nedeniyle dijital reklamcılığa ayırılan bütçelerde de dramatik düşüşler görülüyor. Bu durum Twitter gibi ana gelir kalemleri reklamcılıktan oluşan platformları derinden etkiledi.
Büyük teknoloji şirketlerinin pek de parlak olmayan çeyrek kazançları, önümüzdeki aylara ilişkin uyarıları da beraberlerinde getiriyor. Yatırımcılar için bu durum iştah açıcı değil.
Dünya üzerindeki neredeyse her ülkede enflasyonun konuşulduğu bugünlerde, insanlar harcamalarını daha dikkatli yapmaya başladı. Piyasadaki durgunluk sebebiyle eskisi kadar satış yapamayan firmaların maliyet düşürmek için ortak kararı ise toplu işten çıkarmalar oldu.
Kasım ayında Coinbase, Spotify, Meta ve Twitter gibi 83 teknoloji şirketinin ekonomik zorluklar nedeniyle çalışanlarını işten çıkarmasıyla işten çıkarmalar açısından 2022’nin en kötü ayı oldu.
![Teknoloji sektöründe yeni trend toplu işten çıkarmalar 2 Teknoloji sektöründe yeni trend toplu işten çıkarmalar](https://digitalreport.com.tr/wp-content/uploads/2023/05/Teknoloji-sektorunde-yeni-trend-toplu-isten-cikarmalar-.jpg)
İşten çıkarma yapan şirketlerinin alanlarına bakıldığında tüketici odaklı teknoloji şirketleri ile yemek ve ulaşım hizmeti sunan firmalar, en çok işten çıkarma yapan 3 endüstri oldu.
Tam liste ise en çok toplu işten çıkarma yapandan başlayarak şu şekilde:
- Tüketici
- Yemek
- Ulaşım
- Finans
- Sağlık
- Perakende
- Emlak
- Eğitim
- Kripto
- Fitness
- Turizm
- İnşaat
- Diğer
Peki, hangi büyük firmalar toplu işten çıkarma yaptı? Gelin yakından inceleyelim.
2022’nin en büyük teknoloji işten çıkarmaları
İşten çıkarılan çalışan sayısı ve şirketin büyüklüğü açısından 2022’de gerçekleşen en büyük 5 toplu işten çıkarmada Meta ilk sırada:
- Meta: 11.000
- Amazon: 10.000
- Snap: 6000
- Getir: 4480
- Twitter: 3700
Bu toplu işten çıkarmalar nasıl gerçekleşti, sizler için araştırdık.
Meta
Meta CEO’su Mark Zuckerberg, kendi kaleme aldığı bir yazıda, başarısızlıklarını kabul etti ve devasa engellerin ve metaverse’e yapılacak milyarlarca dolarlık yatırımın bir sonucu olarak şirketin yaklaşık 11.000 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. İşten çıkarmalar, Meta’nın personelinin %13’ünü etkileyecek.
Zuckerberg yazısında, “Buraya nasıl geldiğimizden ben sorumluyum” ifadelerini kullandı.
11 bin kişilik işten çıkarma, açık ara şirket tarihinde gerçekleşen en büyük işten çıkarma oldu.
Ancak kişi sayısı olarak en büyük toplu işten çıkarmanın Meta’da gerçeklemesi, onu diğerler firmalardan ayıran tek özelliği değil. Meta’nın işten çıkardığı çalışanlarına dağıtacağı yüksek kıdem tazminatları ve sunduğu avantajlar, kamuoyunda büyük bir takdir topladı.
Meta yatırımcıları da bu karardan memnun gibi görünüyor. Meta hissesi, işten çıkarmaların ardından %5.2 yükseldi.
Amazon
Amazon, şirket tarihindeki en büyük işten çıkarmasını gerçekleştirerek kurumsal ve teknik pozisyonlarda çalışan 10.000 kişinin işine son verdi.
Amazon‘un şirketin tarihsel olarak istikrara önem verdiği kritik tatil alışveriş sezonunda işten çıkarma yapması, küresel ekonomideki sarsıntının Amazon’u ne kadar etkilediğini gösteriyor.
![Teknoloji sektöründe yeni trend toplu işten çıkarmalar 3 Teknoloji sektöründe yeni trend toplu işten çıkarmalar](https://digitalreport.com.tr/wp-content/uploads/2023/05/Teknoloji-sektorunde-yeni-trend-toplu-isten-cikarmalar-_03-scaled.jpg)
Amazon’u on yıldır izleyen Cowen & Company analisti John Blackledge’e göre, şirketin birincil e-ticaret bölümü bu yıl milyarlarca dolar kaybetti. 10 bin kişinin işten çıkarılmasının bu zararı nasıl dengeleyeceğini görmek için beklemek gerekecek ancak şimdiden Amazon’da daha fazla toplu işten çıkarma için hazırlık yapılmaya başlandığı konuşuluyor.
Snap
Snap, 6000 kişiyi işten çıkararak iş gücünü yüzde 20 azalttı. Ayrıca Pixy drone ve Snap Originals premium programları da dahil olmak üzere çeşitli girişimleri de rafa kaldırdı.
2022’de Snapchat’in ana şirketi Snap, hayal kırıklığı yaratan çeyrek sonuçları nedeniyle yaklaşık 10 milyar dolar zarar etti ve hisseleri 52 haftanın en düşük seviyesine geriledi.
Getir
Geçtiğimiz dönemde piyasa değeri 12 milyar dolara ulaşan ve 9 ülkede faaliyet gösteren online sipariş platformu Getir, ‘küresel piyasalardaki endişeler nedeniyle’ iş gücünün yüzde 14’ü olan 4480 kişiyi işten çıkarmaya karar verdi.
Özellikle pandemiyle birlikte ülkemizde ve dünyada büyük bir popülarite yakalayan online market ve yemek platformu Getir, bu sene getiraraç ve getiriş gibi yeni hizmetlerini duyurmasına rağmen iş gücünde küçülmeye gitmeye karar verdi.
Şirket geçen yıl değerini 1 milyar doların üzerine çıkararak ‘unicorn’ olmuştu. Türkiye’nin yanı sıra İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda, Portekiz ve ABD olmak üzere toplam 9 ülkede faaliyet gösteren şirketin 32 binden fazla çalışanı bulunuyordu.
İşten çıkarmalar arasında en magazinsel olanı ise Twitter oldu. Elon Musk’ın 44 milyar dolara olaylı bir şekilde satın almasından sonra yaptığı ilk iş Twitter CEO’su Parag Agrawal’ı kovmak olmuştu. Bu ne kadar beklenen bir şey olsa da arkasından gelen binlerce kişilik diğer işten çıkarma kararı herkesi şaşırttı.
Musk’ın Twitter’ı 44 milyar dolara satın almasından sadece bir hafta sonra, şirket çalışanlarının yarıya yakını ani bir şekilde işten çıkarıldı. Bu kararın ardından Twitter’da geçici bir süre ofisler kapatıldı ve popüler sosyal medya birçok kullanıcısını Mastodon veya Hive Social gibi platformlara kaptırdı.
Elon Musk’ın daha fazla işten çıkarma yapıp yapmayacağı ise henüz bilinmiyor.
İşe girmek zorlaşıyor
Sektörde yaşanan durgunluk sadece toplu işten çıkarmalara neden olmuyor, birçok global firma da işe alımlarını durduruyor veya yavaşlatma kararı alıyor. Bu firmalar arasında Microsoft, Nvidia, Lyft, Uber, Salesforce, Meta, Spotify, Google ve Apple gibi dünya devleri de bulunuyor.
İşten çıkarmalar devam edecek mi?
Geçtiğimiz 10 yıl boyunca teknoloji şirketleri çok hızlı büyümeler yakaldı ve büyük gelirler elde etti. Ancak, yaşanan küresel durgunluk göz önüne alındığında, ki bu durgunluk birçok kişinin düşündüğünden çok daha uzun ve sert olabilir, Silikon Vadisi’nde havalar kısa süre içinde düzelmeyecek gibi duruyor.
Teknoloji şirketlerinin, değişen ekonomik iklim nedeniyle son dönemdeki genişleme ve harcama planlarında mümkün olduğunca maliyet düşürücü önlemler almaya devam etmesi bekleniyor. Bu durum, toplu işten çıkarmaların maalesef ki bir süre daha hayatımızda olabileceğini bizlere gösteriyor.
Bu yazı Digital Report Dergisinin 16. sayısında yayınlanmıştır.