Trump yönetiminin çabalarıyla ABD ve Çin arasında başlayan ticaret savaşı, Uzak Doğu’dan çıkarak tüm dünyada büyük başarı yakalayan TikTok’un geleceğini tartışma konusuna çevirdi.
Trump yönetimi, Amerikalı gençler arasında bir hayli popüler olan sosyal ağın ABD’de faaliyet göstermeye devam edebilmesi için şirketin Kuzey Amerika operasyonlarını yerel bir şirkete satmasını şart koşmuştu. Ancak Çin devleti böyle bir anlaşmaya yanaşmaya sıcak bakmadığı gibi, ülkesinde faaliyet gösteren Amerikan teknoloji devlerine ticaret yasağı getirmeye hazırlanıyor.
Oracle mı Walmart mı?
TikTok’un ABD’deki en ciddi talipleri sürpriz şekilde Oracle ve Walmart ikilisi. Bu anlaşma, TikTok’un ABD operasyonlarını tamamen yeniden yapılandırmayı öngörürken, Pekin, bunun Çin’in ulusal güvenliğini, çıkarlarını ve onurunu ihlal ettiği görüşünü savunuyor.
Öte yandan, Çin bunun bir imtiyaz oyunu olduğunun farkında. Şayet TikTok’un Amerikan şirketlerine satışı onaylanırsa, gelecekte ABD’de palazlanan tüm Çinli dijital şirketlerin ABD hükümeti tarafından hedef alınacağı ve onların da Amerikan kontrolündeki firmalara dönüştürüleceği endişesi hakim.
Satın alma, ABD operasyonuyla sınırlı olabilir
Oracle ve Walmart’ın TikTok’a götürdüğü orijinal anlaşma, TikTok’un ABD operasyonunun TikTok Global adı altında yeni bir iştirak üzerinden yürütülmesini gerektiriyordu. Anlaşmayla ilgili net olmayan detay, bu iştirakta TikTok’un çatı şirketi ByteDance’in ya da Amerikalı ortakların çoğunluk hissesine sahip olup olmayacağıydı. ABD, TikTok’u Çin’e veri kaçırmakla suçlayarak kontrolün ABD’de olmasını şart koşuyor.
Trump, Walmart alsın istiyor
Trump, anlaşmayı yalnızca Çinli hissedarların TikTok Global’deki paylarını satmaları halinde onaylayacağını açıkladı. Trump’ın dayattığı anlaşma, sosyal ağın ABD operasyonlarını yönetecek TikTok Global’in tamamen Walmart ve Oracle tarafından yönetilmesini içeriyor. Trump’ın “tam kontrol” konusunda geri adım atmayarak anlaşmayı zorunlu kılması, Beijing cephesinde öfkeyle karşılanıyor. Öyle ki, Çin hükümeti ABD Başkanı Trump’a kendi zehrini tattırmaya kararlı görünüyor.
Çin kendi kara listesini hazırlıyor
TikTok anlaşmasını ırkçılık olarak gören Çin devleti, misilleme olarak ülkesinde faaliyet gösteren Amerikan teknoloji şirketlerini cezalandırmaya hazırlanıyor. Listede, Çinli Huawei’nin ağ sistemleri alanındaki dev rakibi Cisco’nun da olduğu birçok teknoloji şirketinin yer alacağı belirtiliyor. Çin, kara listeyi ABD seçimlerinden önce mi yoksa sonra mı yayınlamaları gerektiğini tartışıyor.
Satış yerine iş birliği modeli
Microsoft’un TikTok’a yaptığı satın alma teklifinin reddedilmesinin ardından, Oracle’ın sosyal ağın ABD partneri olduğu bir çözüm yolu ortaya çıktı. Ancak bu potansiyel çözümde konu ByteDance’in TikTok’un ABD operasyonunu yerel bir deve satması değil, Oracle’ın sosyal ağın teknoloji partneri olmasını içeriyor. Bu senaryoda TikTok algoritmasını ABD’li partnerine açmayacakken, Amerikalı kullanıcıların videoları bulut devi Oracle altyapısında saklanacak. Ancak bu anlaşmanın ABD Başkanı Trump’ı tatmin edip etmeyeceği muamma, zira kendisi Bytedance’e TikTok’un ABD operasyonunu yerel bir deve satması için geride kalan eylül ayının sonuna kadar süre vermişti.
Oracle, ByteDance ile ortaklık anlaşması üzerine görüştüklerini doğruladı ancak anlaşmanın gerçekleşmesi için Washington ve Beijing tarafından onaylanması gerekecek. Bu açıdan bakıldığında, TikTok anlaşmasının bir ticari anlaşmadan çok siyasi anlaşmayı andırdığını söylemek gerek.
ABD Maliye Bakanı Steven Mnuchin, söz konusu anlaşmanın TikTok’un küresel operasyonlarını ABD’ye taşıyarak ülkede 20 binin civarında istihdam yaratacağını öngördüklerini açıkladı. Bakan, Oracle ve TikTok arasındaki anlaşma planının, öncelikle ABD’de yabancı yatırımları değerlendiren bir komite tarafından inceleneceğini, ardından Trump’a sunulacağını açıkladı.
Microsoft’un yılan hikayesine dönen anlaşma çabalarından çekilmesinin ardından Trump’ın Silikon Vadisi’ndeki en büyük destekçisi devreye girdi.
ABD’li kullanıcıların verileri Oracle tarafından depolanacak
ABD Başkanı Trump, en başından beri TikTok’u Amerikalı kullanıcıların verilerini Çin’le paylaşmakla suçlayarak satın alma anlaşmasını dayatıyordu. Oracle ile gerçekleştirilmesi planlanan son anlaşma ise Trump’ın bu savını ortadan kaldırmayı hedefliyor. Şayet söz konusu anlaşma taraflar tarafından onaylanırsa, Amerikalı TikTok kullanıcılarının tüm verilerinin Oracle tarafından depolanması öngörülüyor.
TikTok, güncel anlaşma taslağının ABD devleti tarafından dile getirilen güvenlik endişelerini ortadan kaldıracağına inandıkları doğrultusunda bir basın açıklaması yaptı.
Trump, TikTok’un Amerikalıların verilerini Çin devletiyle paylaştığına inanıyor ve bu açıdan sosyal ağı bir ulusal güvenlik sorunu olarak değerlendiriyor. Bu konuda harekete geçmekten çekinmeyen Trump, Amerikalı şirketlerin TikTok ile iş yapmalarını yasakladı. İlk düşünce, Oracle ve Walmart’tansa bu alanda daha tecrübeli olan Microsoft’un TikTok’u satın almasıydı. Ancak Çin devleti bu anlaşmayı bazı yazılım algoritmalarının yurt dışına satılmasını yasakladığı yeni bir kuralla suya düşürdü.
Microsoft’un birçok ülkeyi kapsayan teklifi reddedildi
Microsoft ve TikTok, sosyal ağın ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya operasyonlarının Microsoft’a satılması için haftalarca süren görüşmeler gerçekleştirmiş, ancak teknoloji devinin nihai teklifi ByteDance tarafından reddedilmişti.
Teklifin reddedilmesiyle Microsoft yılan hikayesine dönen anlaşma çabalarından çekilirken, Trump’ın bir başka başkanlık kararı devreye girmek üzere. ABD Başkanının kasım ayının ortasında yürürlüğe girecek yeni kanun hükmündeki kararnamesi, ByteDance’in Amerikalı tüm TikTok kullanıcılarına dair sahip olduğu verilerden kurtulmasını gerektiriyor. Öte yandan şirketin TikTok’u işletmek için ABD’de herhangi bir mülk sahibi olması yasaklanacak. TikTok her ne kadar Amerikalı kullanıcıların verilerinin Çin’e aktarılmadığını belirtse de, Amerikan cephesini ikna edebileceğe benzemiyor.
İş yazılımları alanına odaklanan Oracle’ın sosyal medya konusunda herhangi bir tecrübesi bulunmuyor. Ancak şirket, Zoom gibi şirketlere sağladığı başarılı bulut servisleriyle ünlü. Oracle’ın kurucusu 76 yaşındaki Larry Ellison’ın Silikon Vadisi’ndeki en büyük Trump destekçilerinden olduğu ve bu nedenle şirketin TikTok anlaşmasını üstlendiği belirtiliyor. Anlaşma söylentilerinin duyulmasının ardından şirketin hisseleri yüzde 5 değer artışı gösterdi.
Bu yazı Digital Report Dergisi’nin 5. sayısında yayımlamıştır.
