TikTok’un eski Küresel Marka ve Yaratıcı Departman Başkanı Katie Puris, cinsiyet ayrımcılığı ve taciz gördüğü gerekçesiyle şirket ve ana şirketi ByteDance’e dava açtı. Puris, New York’ta federal bir mahkemede açtığı davada, ByteDance Yönetim Kurulu Başkanı Lidong Zhang ve diğer şirket yöneticileri tarafından “uygunsuz ve aşağılayıcı muameleye” maruz kaldığını ve “itaatkâr ve uysal olmayan” bir kadın olduğu için kovulduğunu savunuyor.
Eski yönetici şirkete dava açtı
Dava dilekçesinde, Zhang’ın “kadınların nasıl davranması gerektiğine dair stereotiplere sahip” olduğu ve Puris’in “bu kalıba uymadığı” belirtiliyor. Puris ayrıca, bir TikTok şirket etkinliğinde cinsel tacize uğradığını ve şirkete bildirmesine rağmen “uygun bir yanıt alamadığını” ve “güvenliği ile iş imkanları arasında seçim yapmak zorunda kaldığını” da öne sürüyor.
Yaşadıklarına dair, “1995’te başladığım kariyerimde, başarılı olmak için sessiz kalmam gerektiği öğretildi. Cinsiyet ayrımcılığı ve cinsel taciz yaygındı, ancak ses çıkarmak kariyer intiharıydı” diyen Puris, “Artık sessiz kalmaya veya değişim için savaşmaktan korkmama gerek olmadığını öğrendim” şeklinde konuştu. TikTok ve ByteDance’den konuyla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı.
Sosyal medya yaş sınırlarına teknoloji devlerinden tepki
Utah eyaletinin sosyal medya kullanımına getirdiği yaş sınırlamalarını mahkemeye taşıdı. Meta, TikTok ve X gibi şirketleri bünyesinde barındıran NetChoice isimli kuruluş, Pazartesi günü açtığı davada bu kısıtlamaların hem çocukların hem de yetişkinlerin Birinci Amendement (ABD anayasasının 10 temel taşından birisi) kapsamındaki ifade özgürlüklerini ihlal ettiğini savundu.
Tartışmalı yasa
Mart 2024’te yürürlüğe girmesi planlanan yeni yasa gereği, tüm sosyal medya kullanıcılarının (hem yetişkinlerin hem de çocukların) hesaplarına erişmek için yaş doğrulaması yapması gerekecek. Sosyal medya platformları, telefon bilgileri, hesap oluşturma tarihi, yüz analizi, sosyal güvenlik numaraları ve canlı kamera görüntüsüyle eşleştirilmiş resmi kimlik gibi devlet onaylı doğrulama yöntemlerinden birini seçebilecek.
18 yaşından küçüklerin ise hesap açmak için yazılı ebeveyn izni alması ve ayrıca gece 10:30 ile sabah 6:30 arasında geçerli “uygulamaya erişim yasağı” süresince platformu kullanmak için ayrı izin alması gerekecek. Utah Valisi Spencer Cox, yasanın hukuki itirazlara rağmen yürürlüğe gireceğine “güvendiğini” belirtti.
Neden önemli?
Yeni yasalar, Utah yetkililerinin yıllardır yürüttüğü, sosyal medyanın çocuklara ve gençlere olan olumsuz etkilerini sınırlandırma kampanyasının bir parçası. Eyalet, Ekim ayında TikTok’u gençlerin ruh sağlığına zarar vermekle suçlayan bir dava açmış, Cox da okulları sınıflarda cep telefonu kullanımını yasaklamaya çağırmıştı.
Utah dışındaki yerlerde de hem muhafazakar hem de liberal kesimlerde gençlerin sosyal medyaya maruz kalmasını sınırlandırma baskısı artıyor. California ve Washington’dan, Teksas ve Arkansas’a kadar uzanan okul bölgeleri ile hükümet organları yeni yasal kısıtlamalar getirdi. Yaş doğrulama yasaları başka yerlerde gecikmelere takıldı. Örneğin Avustralya, hükümetin yaptığı bir araştırmada mevcut teknolojinin “olgunlaşmamış” olduğu sonucuna vardıktan sonra, bu yaz internetteki “yetişkinlere yönelik içerik” için çevrimiçi yaş doğrulamasını zorunlu kılma planlarını erteledi.
NetChoice, Ağustos ayında Arkansas’ın yaş doğrulama yasasını yürürlüğe girmeden hemen önce geçici olarak bloke etmeyi başardı. Bir federal yargıç yasayı “yetişkinlere yönelik konuşmaların gereksiz yere geniş bir şekilde bastırılması” olarak nitelendirdi. Utah, yetişkinlere yönelik içerik sitelerinde kullanıcıların yaşını doğrulamasını 2023 Mayıs ayında zorunlu kılmaya başladı. Birçok porno sitesi onaylı doğrulama yöntemlerini uygulamak yerine Utah’taki erişimi tamamen engelledi.
Davaların sonuçları ne olacak?
ABD yargısında bu davalar bir kelebek etkisi yaratabilir. Puris’in açtığı dava da haklı bulunursa Utah eyaletindeki kararı büyük ölçüde etkileyeceği öne sürülüyor. Emsal teşkil edilecek davalar böyle devam ederse ülkenin tamamında yaygınlaşacak. AB ile ABD’de bu konu hakkındaki en ufak kıvılcım ile tüm dünyada kabul gören bir kural haline gelmesi bekleniyor. Sosyal medya platformları böyle bir yükümlülüğün altına girmek istemiyor. Kullanıcılar ise hem kendileri için hem de çocukları için güvence istiyorlar.
Instagram’a yapay zeka ile yazma özelliği geliyor
Açılan davalar, TikTok, ByteDance ve NetChoice için önemli sonuçlara yol açabilir. Davalar, şirketin cinsiyet ayrımcılığı ve tacizle ilgili politikalarını ve uygulamalarını sorgulamakla kalmayıp, şirket kültürünü de yenilenmeye yol açabilir. Davanın sonucu, benzer davalar için de emsal teşkil edebilecek. Bu dava, teknoloji sektöründe cinsiyet ayrımcılığı ve taciz konusundaki tartışmaları yeniden alevlendirecek gibi görünüyor. Davanın ilerleyişini ve sonuçlarını takipte kalacağız.
Öne çıkan kaynak görseli: jcomp / freepik
