iyzico, Dogma Alares ve ETİD iş birliğiyle hazırlanan Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu yayımlandı. Rapor, Türkiye e-ticaret pazarının büyümeye devam ettiğini ve dijital cüzdan kullanımının arttığını belirtiyor.
Dördüncü kez yayımlanan rapor, sektör profesyonelleri için başvuru kaynağı olma niteliği taşıyor. Raporda yapay zeka, hiper hızlı teslimat sistemleri ve alternatif ödeme çözümleri gibi yeni teknolojilerin sektöre yön verdiği bu dönemde, iyzico verilerine dayanarak tüketici alışkanlıklarındaki değişim, ödeme yöntemlerindeki dönüşüm ve e-ihracatın yükselişi değerlendiriliyor. Dijitalleşme, genç nüfusun alışveriş alışkanlıklarındaki değişim ve alternatif ödeme sistemlerindeki gelişmelerin, e-ticaretin büyümesine etkisi vurgulanıyor.
T.C. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, e-ticaret satış hacmi, 2022’de %111, 2023’te ise %133 artarak 1,9 trilyon TL’ye ulaştı. 2024’te %61,7 artışla 3 trilyon TL seviyesine çıkan bu hacim, Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın %6,5’ine karşılık geliyor.
iyzico’nun 165 bin üye işyeri ve 6,5 milyon dijital cüzdan kullanıcısı verilerine göre, 2023’te %87 büyüyen ortalama sepet tutarı, 2024’te büyüme hızı yavaşlasa da %47 arttı. Online alışverişte en çok kullanılan ödeme yöntemi, işlem bazında %51,4, toplam satış hacminde ise %65,2 pay alan kredi kartları oldu.
2024 yılı iyzico e-ticaret işlem sayılarının aylık dağılımına bakıldığında, e-ticaretin dönemsellik gösterdiği görülürken, en büyük payı alan ay, %9,4 işlem oranıyla temmuz oldu. Yılın tamamı değerlendirildiğinde ise yıl sonu ve sonbahar ayları yüksek, yaz ayları ise orta seviyede sepet büyüklükleriyle öne çıkıyor. 2021’de %9 olarak gerçekleşen ortalama sepet tutarı büyümesi, takip eden yıllarda ivme kazanarak, 2024’te %47 seviyesine ulaştı.
Rapora göre, Kasım fırsatları indirimlerinin etkisiyle 2024 yılının aylara göre ortalama en büyük sepet büyüklüğü 1.137 TL ile kasım ayında gerçekleşti. Yılın son çeyreği genel olarak yüksek ortalama sepet büyüklüğü ile dikkat çekerken, aralık ayı da 984 TL ile kasımı izledi. Sezon sonu alışverişleri ve okula dönüşün etkisiyle, eylül ve ekimde sepet büyüklüğü 900 TL seviyesinin üzerinde seyrederken, yaz aylarında daha düşük bir seyir gözlemlendi.
iyzico Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Şebnem Dağ Güven, “E-ticaretin hızla büyüyen dinamikleri içinde güvenli ve kesintisiz ödeme deneyiminin hem işletmeler hem de tüketiciler için kritik hale geldiğini belirtti. Ticaret Bakanlığı verilerine göre; 2024 yılında 3 trilyon Türk lirasına ulaşarak yıllık bazda yüzde 61,7 oranında büyüme sağlandığını belirten Güven, bu büyümenin, ödeme sistemlerindeki dönüşümle doğrudan bağlantılı olduğunu, özellikle alternatif ödeme yöntemlerine olan ilginin artmasıyla, tüketicilerin satın alma alışkanlıklarının değiştiğini söyledi. Güven, önümüzdeki dönemde, dijital cüzdanlar ve yeni nesil ödeme çözümleriyle bu oranın çok daha ileri noktalara taşınacağını ifade etti. Güven, iyzico olarak bu dönüşümün öncüsü olmayı hedeflediklerini, tüm paydaşların en güncel ödeme sistemlerine kolayca entegre olabilmesi için çözümler geliştirdiklerini belirtti.
iyzico olarak amaçlarının hem satıcılar hem de tüketiciler için kolay, güvenli ve kesintisiz bir ödeme altyapısı sunarak, Türkiye’de e-ticaretin sürdürülebilir büyümesine katkı sağlamak olduğunu söyleyen Güven, “Bu hedefle, ödeme deneyimini yeniden tanımlıyor ve her ölçekteki işletmeyi bu dönüşüme dahil ediyoruz. Türkiye’nin e-ticaret ekosistemini küresel çapta güçlendirmek için teknoloji yatırımlarımızı artırmaya, KOBİ’leri ve girişimcileri desteklemeye devam edeceğiz” dedi.
Dogma Alares Kurucu Ortağı Erdal Güner, e-ticaret ekosisteminin küresel ölçekte büyük bir dönüşüm geçirdiğini ve bu dönüşümde yapay zeka, veri analitiği ve dinamik fiyatlandırma gibi teknolojilerin başrol oynadığını söyledi. Güner, önümüzdeki dönemde, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş alışveriş deneyimleri, anında teslimat çözümleri ve alternatif ödeme sistemlerinin, sektördeki rekabet dinamiklerini tamamen değiştireceğini belirtti. Türkiye’nin, e-ticaretin ekonomideki payını artırırken, küresel oyuncularla rekabet edebilecek yetkinliklere sahip olması gerektiğini vurgulayan Güner, yeni nesil teknolojilere adaptasyon hızını artırarak, e-ihracatı büyütmek ve Türk markalarını uluslararası pazarda daha görünür kılmanın kritik önemde olduğunu ifade etti. Güner, Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu’nun bu dönüşüm sürecini detaylı bir şekilde ortaya koyarak sektör paydaşları için yol gösterici olmaya devam edeceğini söyledi.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkan Yardımcısı Emre Ekmekçi, Türkiye’nin e-ticaret ekosisteminde hem bölgesel hem de küresel ölçekte gücünü artırmaya devam ettiğini belirtti. Ekmekçi, Türkiye’nin e-ticaret ekosisteminde geldiği noktanın, dijitalleşme ve teknoloji adaptasyonundaki hızın bir göstergesi olduğunu ancak burada durulmaması gerektiğini ifade etti. Ekmekçi, Türkiye’nin sadece iç pazardaki büyüme ile yetinmemesi, e-ihracatta güçlü bir oyuncu olma hedefini hızlandırması gerektiğini söyledi. Türk e-ticaret markalarının yurt dışında daha fazla görünürlük kazanmasının, sadece ülke ekonomisini değil, global ticaret içindeki konumu da güçlendireceğini belirten Ekmekçi, Avrupa ve Orta Doğu gibi hedef pazarlara yönelik stratejik açılımların, Türkiye’yi bölgesel bir e-ticaret merkezi haline getirme potansiyeline sahip olduğunu ifade etti. ETİD olarak, sektörün uluslararası rekabet gücünü artırmak için dijital altyapı yatırımlarını teşvik etmeye ve firmaları küresel fırsatlarla buluşturmaya devam edeceklerini söyledi.
Rapordan iyzico verilerine göre öne çıkan diğer başlıklar şunlar:
Sepet Büyüklüğü ve Satış Dönemleri: Turizm ve seyahat kategorisi, yaz sezonuna yaklaştıkça artan taleple eylül ayında 7.137 TL ile zirveye ulaştı. Elektronik ve teknoloji alışverişlerinde kasım ayı kampanyalarının etkisiyle en yüksek sepet tutarı 3.797 TL olarak gerçekleşti. Moda ve aksesuar kategorisinde en yüksek sepet büyüklüğü kasım ayında 2.388 TL, ikinci en yüksek sepet büyüklüğü aralık ayında 2.240 TL oldu. Kozmetik ve kişisel bakım kategorisinde de benzer bir trend gözlemlendi; kasım ayında 1.112 TL ile zirve yapan sepet büyüklüğü, aralık ayında 1.031 TL ile ikinci sırada yer aldı.
E-Ticaretin Yükselen Sektörleri: Moda ve aksesuar sektörü pazar payını %26,6’ya çıkarırken, işlem payı %11,6’ya geriledi. Elektronik ve teknoloji sektöründe pazar payı 3,5 puan düşerek %11,5’e indi. Kozmetik ve kişisel bakım kategorisinde pazar payı %6,2’ye geriledi. Spor ve outdoor kategorisi 2023’te en hızlı büyüyen segmentlerden biri olmasına rağmen 2024’te ilk beş içinde yer almadı. Yiyecek ve içecek sektörü %106’lık büyüme ile liderliğe yükselirken, kültür-sanat, hobi ve oyun kategorisi %105’lik artışla dikkat çekti.
Satıcı Profili ve E-Ticaret Ekosistemi: Mikro ölçekli işletmeler toplam satıcıların %90,9’unu oluşturmasına rağmen, satış hacmindeki payları %2,7 ile sınırlı kaldı. Büyük ölçekli işletmeler, toplam satış hacminin %81,7’sini oluşturarak sektörün en güçlü aktörleri olmaya devam etti. Toplam satıcıların %51,9’u İstanbul’da yoğunlaşırken; bu ili Ankara (%8,2) ve İzmir (%6,8) takip etti. Sektör bazında değerlendirildiğinde ise satıcıların %27,8’inin moda ve aksesuar sektöründe yoğunlaştığı gözlemlendi. Elektronik ve teknoloji sektörü %11,3 ile ikinci sırada yer alırken, onu %9,6 oran ile yiyecek ve içecek sektörü takip etti.
iyzico’nun üye iş yerlerinin katılımıyla satıcıların profilleri, öncelikleri ve büyüme fırsatlarını anlamaya yönelik bir anket çalışması rapora dahil edildi. Çoğunluğu KOBİ’lerden oluşan işletmeler, dijitalleşme, müşteri kazanımı ve yurt dışına açılma gibi konularda önemli potansiyel taşıdıklarını ortaya koyarken, finansal yönetim ve lojistik alanlarında iyileştirme fırsatlarına dikkat çekti. Bu çalışma, e-ticaret ekosistemine yön veren dinamiklerin daha iyi anlaşılmasını sağlarken, sektörün gelişim alanlarına da ışık tutuyor.
