Bilişim hukukunda 2021 yılında neler oldu?

2021 yılı için yeniliklerin hayatımıza hızlıca yansıdığı bir dijitalleşme yılı dersek yanılmış olmayız. Dijitalleşme hukuk alanında da yansımalarını gösterdi. Düzenlemeler farklı sektörlerde yoğun bir dönüşüm başlatacak şekilde kendine yer buldu. Bazı gelişmeler ise henüz hukuki zeminden uzak olmakla birlikte, getirdiği dinamizm sebebiyle şüphesiz ki yeni düzenlemelerin şimdiden yolunu açtı. Bu gelişmeleri sizler için derledik:

NFTlerle tanıştık

Türkçeye “değiştirilemez token” olarak çevrilen NFT’ler hayatımıza girdi. NFTler en çok özellikle sanat çevreleri tarafından eserlerini kaydetmek ve eserin orijinal ve özgün olan versiyonunu kopyalarından ayırt etmek için kullanılıyor. Yeniliklere kolay uyum sağlayan oyun sektörü de NFT’lerle içli dışlı olmaya başladı.

Özellikle oyunların içindeki dijital objelerin NFT olarak yaratılması ve oyun içi alım satımının yapılması artık mümkün.

Ünlü oyun şirketi Ubisoft da NFT sektörüne girdiğini resmen duyurdu.

NFT kavramı her ne kadar dijital dünyaya hızlı bir giriş yapmış olsa da hukuki zemini konusunda tartışmalar devam ediyor. Bu tartışmaların NFT’nin geleceğinin şekillenmesine göre 2022’de belirlilik kazanacağını düşünüyoruz.

Yeni bir evren: Metaverse

“Artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve blokzincir gibi teknolojiler kullanılarak fiziksel dünyayla eş zamanlı ve entegre olarak deneyimlenebilecek ortak bir sanal evren” olarak tanımlanabilen Metaverse kavramıyla tanıştık. Facebook’un adını “Meta” olarak değiştirmesiyle Metaverse’ün adını duymayan kalmadı. Microsoft ve Epic Games gibi teknoloji devleri ve devletler de Metaverse evreninde çalışmalar yürüttüğünü duyurdu.

Günlük hayatımızdaki faaliyetleri Metaverse’de icra etmeye başlamamız öngörülüyor. Bu da; yeni regülasyonların kapısının açıldığını gösteriyor. Bir yandan da bu mevcut olanların Metaverse açısından uygulama alanının net bir şekilde belirlenmesini gerektirecek.

Merkez Bankası Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’i yayımladı

Yönetmelikle Türk hukukunda kripto varlıklar ilk defa “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak tanımlandı. Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılması ve ödemelerde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmasına yönelik hizmet sunulması yasaklandı. Bu sınırlayıcı düzenleme sonrası 2022’de yeni düzenlemeler de beklendiği kulislerde konuşuluyor.

Fintek alanında uzun süredir beklenen düzenlemeler yürürlüğe girdi

Ödeme sistemlerinin ve ödeme hizmet sağlayıcıların ana mevzuatı olan Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun (Kanun) 2013 yılından beri yürürlükteydi. Kanun’a dair 2014’ten beri yürürlükte olan ilgili yönetmelik ve tebliğin ise ihtiyaçları karşılayacak nitelikte ve güncel teknolojiye uygun olmadığı uzun zamandır konuşuluyordu.

Bu mevzuattan doğan yetkinin de BDDK’dan Merkez Bankası’na (Banka) aktarılmasıyla başka değişikliklerin de geleceği sektördeki kişiler için yeterince belirginleşmişti.

1 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de Banka’ca yayımlanan iki düzenleme, süregelen bekleyişe son verdi. 1 Aralık 2021’de Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ) geçiş dönemi düzenlemeleriyle birlikte yürürlüğe girdi.

Yönetmelik’te kuruluşların faaliyet izni şartlarına ve sürecine dair detaylar, açık bankacılık faaliyetine ilişkin usul ve esaslar, temsilciliğe ve temsilcilik atama prosedürüne dair değişiklikler, yurt dışında yerleşik kişilerle iş birliği şartları, dış hizmet alımına dair şartlar öne çıkan düzenlemeler arasında. Tebliğ’de ise düzenlemelerin başlıcalarının bilgi sistemleri yönetimine ilişkin genel prensipleri, risk yönetimine dair hususlar, siber olaylara müdahale mekanizmaları ve kimlik doğrulama prosedürleri olduğunu görüyoruz.

Kimlik doğrulamaya dair bazı düzenlemeler değişti

Elektronik İmza Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te önemli değişiklikler yapıldı. “Elektronik Kimlik Doğrulama Sistemi” (EKDS) tanımıyla “Güvenli Erişim Modülü Akıllı Kartı”, “Kart Erişim Cihazı”, “Kimlik Doğrulama Bildirimi” gibi bazı tanımlar bu yönetmeliğe eklendi.

EKDS’ye elektronik sertifika sisteminin dahil edilmesiyle de kimlik doğrulamanın sağlanması adına çeşitli altyapısal değişiklikler ve eklemeler getirildi.

Benzer yönde, Elektronik Haberleşme Sektöründe Başvuru Sahibinin Kimliğinin Doğrulanma Süreci Hakkında Yönetmelik 26 Haziran 2021’de Resmi Gazete’de yayımlandı, 31 Aralık 2021’de yürürlüğe girecek. E-haberleşme sektöründeki çeşitli işlemlere ilişkin belgeler elektronik ortamda düzenlenirken başvuru sahibinin kimliğinin doğrulanması amacıyla kullanılacak yöntemler belirlendi.

“Dijital Ticaret İşlemlerine İlişkin Yeknesak Kurallar” (URDTT) yayımlandı

URDTT, dijital ticaret işleminin hüküm ve koşullarında taraflarca uygulanacağı belirtildiği takdirde bağlayıcı olacak şekilde uygulanacak.

Dijital ticaret işlemlerinde ödeme yükümlülüğü, finansal hizmet sağlayıcının ödeme taahhüdü, bu yükümlülük ve taahhütlerin devri ve mücbir sebepten sorumluluğa dair ilkeleri belirlenmişken; bir yandan “elektronik kayıt” kavramına dair detaylı düzenlemelere de yer verildi.

Merkezi KEP Rehberi kavramı mevzuata girdi

KEP Rehberi ve KEP Hesabı Adreslerine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’e göre KEP hizmet sağlayıcılarının vereceği bilgilerle oluşturulacak ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından kurulacak Merkezi KEP Rehberi gizliliği, bütünlüğü, erişilebilirliği sağlanarak işletilecek.

İYS faaliyete geçti

Ticari elektronik iletilere ilişkin İleti Yönetim Sistemi (İYS) faaliyete geçti. Böylece alıcılara kendilerine ticari elektronik ileti gönderen hizmet sağlayıcıların ticari elektronik ileti izinlerini yönetebileceği bir platform oluşturuldu. Onay ve ret haklarıyla şikâyet süreçlerinin İYS üzerinden yürütülebilmesi için hizmet sağlayıcılar İYS’ye kaydolmakla ve mevcut veri tabanlarını (hâlihazırda alıcılardan alınmış olan onayları) İYS’ye aktarmakla yükümlü kılındı.

Influencerlara Yönelik Kılavuz yayımlandı

Ticaret Bakanlığı “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”u (Kılavuz) 5 Mayıs 2021’de yayımladı.

Kılavuz ile reklam içerikli paylaşımların temel ilkeleri, influencerlarla reklam verenin yükümlülükleri ve sorumlulukları belirlendi. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hazırlanan Ulusal Yapay Zeka Stratejisi yayımlandı. Stratejiyle Türkiye’nin yapay zeka alanındaki gelişim hedefleri belirlendi.

Ekonomi Reform Paketi (Paket) kapsamında yeni düzenlemeler

Dijitalleşme yılı olan 2021, bankacılık sektöründeki düzenlemelerle de kendini gösterdi. BDDK, Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik’i 29.12.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımladı,

1 Ocak 2022’de yürürlüğe girecek. Dijital bankalar tanımlandı ve faaliyet esaslarına ilişkin düzenlemeler getirildi.

Paket kapsamında dijital Türk lirasının kurulmasına dair çalışmalar başladı. 15 Eylül 2021’de Merkez Bankası, Dijital Türk Lirası İş Birliği Platformu’nun oluşturulduğunu duyurdu. Paket’le Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın sorumluluğunda olacak ve tüm mükellefleri kapsayacak şekilde 7/24 hizmet verebilen “Türkiye Dijital Vergi Dairesi” uygulamasının hayata geçirilmesi öngörüldü. 31 Aralık 2021’e kadar Türkiye Dijital Vergi Dairesi uygulamasına dair ilgili kanunun yürürlüğe girmesi planlanıyordu. Henüz buna ilişkin bir düzenleme yürürlüğe girmedi. İlgili gelişmeleri merakla bekliyor olacağız.

Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi’nin (Budapeşte Sözleşmesi) yeni versiyonu yayımlandı

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 17 Kasım 2021’de Budapeşte Sözleşmesi’nin ikinci ek protokolünü kabul etti. Protokolün, Mayıs 2022’de Budapeşte Sözleşmesi’nin taraflarına imzaya açılması planlandı. Yeni protokol hem ceza adaleti hem de veri koruma hedeflerini ele almış olmakla birlikte, gizliliğin korunmasına ilişkin olumsuz eleştiriler aldı.

Bu yazı Digital Report Dergisi 12. sayısında yayınlanmıştır.