Türkiye’de internet medyasının yıllar içerisindeki değişimini nasıl görüyorsunuz?
Dikey teknoloji içeriği üreten medya unsurlarının esnemesine tanık olduk. Yani artık teknoloji siteleri gündelik hayatımızda yaşanan veya gündem olan konularla ilgili olarak içerikler girme konusunda daha cesurlar. Aslında gündem işini eskiden forumlar üzerinden idare edebiliyorlardı. Çünkü insanlar otomatik olarak o konuyu ilgili bölümde tartışmaya başlıyorlardı. Bu forumu olan teknoloji sitelerine büyük avantaj sağlıyordu. Fakat artık forumlar o kadar gözde mekanlar değiller. Bu esneme bir anlamda haber sitelerine kalan büyük pastadan trafik alma anlamında içerik üreticilerine opsiyon sunmuş oldu.
Haber tüketim alışkanlıkları ne gibi bir değişiklik gösterdi?
Haber tüketim alışkanlığı da dahil olmak üzere dijital içerikler TikTok vb sosyal medya platformlarının kısa video özelliğinin aşırı yayılması nedeniyle hızlandı. Yani artık insanların haber de olsa başka bir şey de olsa 3-5 saniye içerisinde olayı anlamaları gerekiyor. Çünkü internetteki içerikler çok hızlandı. Bu bağlamda daha kısa, hatta mümkünse maksimum 10 saniyelik bir video içerisinde tüm olayı anlatmak gerekiyor. İnternetteki tüketim eskiden de hızlıydı ama artık saniyelerle sınırlı. Doğal olarak içerik üreticiler de bu eğilime yönelik içerikler üretmeye başladılar. Bu kötü bir şey mi iyi bir şey mi, bilemiyorum. Ama şu anda durum bu.
Türkiye’de özgür habercilik konusundaki düşünceleriniz nelerdir?
“Görüyorsunuz işte, anlatmaya gerek yok.”
Kariyerinizde yaptığınız değişikliğin olumlu ve olumsuz sonuçları neler oldu?
Çok mutluyum. Pek çok stresten ve ikinci, üçüncü hatta dördüncü insanların işin içinde olduğu kalabalık ortamlardan kurtulmuş oldum. Yani kurtulmuşum. Yıllar içerisinde bunu farkettim. İnsanın kendi işini, kendi başına yapması gerçekten güzel bir şey. Olumsuz olan şey eğer yıllarca özel sektörde maaşlı bir çalışansanız, artık o maaş yok. İşte bunu anlamakta bir kaç yılımı aldı. Uzunca bir süre hesabıma maaşımın yatmasını bekledim, ama yatmadı 🙂 Bu anlamda daha optimize bir hayat yaşamaya başladım. Çünkü aylık değil toplu parayla yaşamaya başladım. Bu olumsuz bir sonuç mu? Bence öyle. Ama sabah kalktığınızda “ya bugün de çalışmayayım” demeye veya “dur ya bugün şu işleri halledeyim” diyip hevesle işe gitmeye değer. Normalde bu duygu özel sektörde maksimum ilk 6 ayda diri kalıyor. Sonra başka başka olaylardan insanın bu şevki kırılıyor. Ama kendi işinizde böyle bir şey olmuyor.
Gelecek planlarınız nelerdir?
O kadar değişik bir döneme denk geldik ki.. Kim şu anda gelecek planı yapabiliyor ki… Fakat benim bir çocuğum var. Doğal olarak “gelecek” dahil tüm planlarım onun hayatı üzerine kurulu artık. İşimi büyütme gibi bir derdim gerçekten yok.
Fakat birkaç yıl içerisinde mobil uygulama sektörüne giriş yapmak istiyorum. Bu konuda zaten ciddi sayılabilecek bir deneyimim var. Reklamcılık vb işlerde edindiğim bu deneyimlerle, sanki bu sektörde başarılı işler yapabilirmişim gibi geliyor. Bakalım, deneyeceğim.
Türkiye’de internet medyasının yıllar içerisindeki değişimini nasıl görüyorsunuz?
Yıllar önce sektöre girdiğimde basılı yayın kesinlikle en değerli yayın mecrası olarak görülüyordu ancak yıllar içerisinde bu durum önce çevrimiçi yayınlara sonrasında da doğrudan sosyal medyaya doğru kaydı. Açıkçası gelecek dönemde internet medyasının çoğunlukla sosyal medya üzerinden güvenilir kaynaklar aracılığıyla devam edebileceğini düşünüyorum.
Haber tüketim alışkanlıkları ne gibi bir değişiklik gösterdi?
Haber tüketim alışkanlıkları ise bu değişimden nasibini aldı, insanlar artık çok daha kısa ve öz şekilde haberi almak istiyor. Eskiden Clickbait dediğimiz başlıklarla insanlar dakikalarca haberin içinde tutulabiliyorken günümüzde kısa ve öz bir tweet bile insanların istediği haberi alması için yeterli fakat hala değişmeyen tek şey TV haberlerinin gücü diyebilirim çünkü ülkemizde çok ciddi bir kesim haberleri TV üzerinden takip etmeye devam ediyor.
Türkiye’de özgür habercilik konusundaki düşünceleriniz nelerdir?
Siyasi olmayan tüm konularda özgürce haber yapmanın mümkün olduğunu düşünüyorum.
Kariyerinizde yaptığınız değişikliğin olumlu ve olumsuz sonuçları neler oldu?
Çok kısa bir süre önce bireysel teknoloji içerikleri üretmek amacıyla yoluma devam kararı aldım. Bu süreçte oldukça destek olan olsa da aslında bireysel olduğunuzda sorumluluklarınız fazlasıyla artıyor ve yapacağınız işlerde hata yapma şansınız çok daha azalıyor. Olumsuz tarafları için bürokratik işler ve vadeler olarak görsem de olumlu taraflarına baktığınızda kendi kendinize yetebilir bir pozisyonda olduğunuz zaman mesainizi kendinizin belirleyebilmesi, tüm görüşmelere doğrudan dahil olabilmek gibi konularda size çok büyük fayda sağlıyor.
Gelecek planlarınız nelerdir?
Gelecekte teknolojinin durmadan gelişmeye devam etmesinden dolayı tabi ki teknoloji içerikleri üretmeye devam edeceğim ancak bu değişimden her anlamda nasipleneceğim kesin gibi. Kim bilir belki de günün birinde ışınlanarak birbirimizin evine konuk olur ve doğrudan hep beraber yeni teknolojik cihazları inceleriz.
Türkiye’de internet medyasının yıllar içerisindeki değişimini nasıl görüyorsunuz?
Ben sektöre 2013’te adım attım ve aslında o geçiş dönemine denk gelmiş oldum. O yıllarda dergilerin satışları epey azalmış ve dijital yayıncılık öne çıkmaya başlamıştı. Ancak ilk yıllarda hala video değil yazılı içerik üzerinden yürüyen bir yayıncılık vardı. Sonra teknolojinin gelişimi ve YouTube gibi video platformlarının popülerleşmesiyle yazılı içerik de yavaş yavaş yerini videoya bıraktı. Benim ilk incelemelerim web sitesinde 6-7 sayfaya bölünmüş, görsellerle desteklenmiş yazılı içeriklerdi. Sonrasında ise doğal olarak insanlar uzun uzun yazılı içerikleri tüketmek yerine video içerikleri tüketir oldu. Bugün haberler bile eskisine oranla çok daha kısa, rehber niteliği taşıyan içerikler de oldukça az. Onun yerine içerik üreticileri aynı içeriği videolu olarak üretmeyi tercih ediyor.
Haber tüketim alışkanlıkları ne gibi bir değişiklik gösterdi?
Yakın geçmişte haber tüketmek isteyen insanlar takip ettikleri web sitesine günlük olarak giriş yaparak haberleri tarar ve ilgilerini çeken haberleri okurdu. Ben de öyle yapıyordum, hatta işim teknoloji haberleri üretmek olduğu için Feedly uygulamasına kayıtlı onlarca farklı yabancı kaynağı tek sayfa üzerinden her gün kontrol ederim. Ancak Twitter gibi sosyal ağların popülerleşmesiyle artık gördüğüm kadarıyla çok az insan haber sitelerine direkt olarak giriş yapıp haber okuyor. Onun yerine Twitter, Facebook ve Instagram gibi sosyal ağlarda gezerken önüne düşen haberler ilgilerini çekerse, sosyal ağdan yönlendirmeli olarak haberler tüketiyor. Hatta direkt web sitesine yönlendirme yapmadan direkt sosyal ağ içerisinde haber üreten de pek çok kaynak var artık.
Türkiye’de özgür habercilik konusundaki düşünceleriniz nelerdir?
Ne yazık ki hem teknoloji yayıncılığında hem de geleneksel habercilikte %100 özgür bir basın olduğunu düşünmüyorum. Biraz daha fazla, biraz daha az özgür ve tarafsız yayınlar var ama hiçbiri %100 değil. Para, arkadaşlık vb ilişkilerin olduğu hiçbir alanda da tam özgürlükten söz etmek hayli zor bence.
Kariyerinizde yaptığınız değişikliğin olumlu ve olumsuz sonuçları neler oldu?
Ben sektördeki 8. yılımda kendi başıma devam etme kararı aldım. Çoğu insan için geç bile kaldım ama biraz daha az riskle, ayaklarım yere bassın istediğim için bu kadar geç oldu. Açıkçası olumsuz sonuçları yok diyebileceğim kadar az, geçen sene mali açıdan bir maaş ile elde edemeyeceğim paralar kazandım çok şükür. Bu yıl geçen seneye oranla ekonomik şartlar doğal olarak teknolojiyi vurduğu için çok daha kötü ama kendi işinin patronu olmak, vaktini işlerine göre kendin belirleyebiliyor olmak çok güzel bir duygu.
Gelecek planlarınız nelerdir?
Açıkçası çok uzun süreli planlar yapmıyorum. Abone sayımı arttırmak, videolarımın daha çok izlenmesi ve beğenilmesi her zaman önceliğim. Bugüne kadar uzak dursam da Tiktok veya Instagram Reels gibi kısa içerik türlerine de ağırlık vermeye başladım yavaş yavaş. O tarafı da rakamsal olarak büyütmek istiyorum.
Türkiye’de internet medyasının yıllar içerisindeki değişimini nasıl görüyorsunuz?
Teknolojinin gelişimi ve yeni araçlarla birlikte şekillenen tüketici alışkanlıkları ile birlikte her şey gibi internet medyası da değişim içinde. Tüketici artık daha hızlı tüketebileceği, güncel içerikler arıyor. Bu isteklere cevap verebilenler büyümeye devam ederken, geleneklere bağlı, değişimi okuyamayanlar ise geride kalıyorlar.
Kurumsal yapılar her yerde olduğu gibi Türkiye’de de değişime direnenler arasında yer aldılar. Geçişte internet yayıncılığından elde edilen gelirlerin az olması ve yayıncılığın yüksek maliyetleri nedeniyle büyük bütçelere sahip, sayıca üstün ekipleri ile zamanı yakalamış görünen medya kuruluşlarının günümüzde, internet üzerinden gelir elde etme seçeneklerinin çoğalması, yayıncılık maliyetlerinin internete bağlı bir akıllı telefonla dahi yapılabilecek kadar düşmesi sayesinde bireysel yayıncıların gerisinde kaldıklarını görüyoruz.
Artık adı medya kuruluşlarıyla birlikte anılan, ismi markalaşan çalışanlar, şirketlerden ayrılarak bireysel yayıncılık ile yola devam ediyorlar.
Haber tüketim alışkanlıkları ne gibi bir değişiklik gösterdi?
İnternet hızlarının artması ve kamera yetenekleri her geçen gün gelişen, ekranları büyüyen akıllı telefonlarla birlikte video ve ses içeriklerinin daha fazla tüketilmeye başlandığını görüyoruz. İnsanlar daha kolay tüketebilecekleri, daha güncel içerikler peşindeler.
Türkiye’de özgür habercilik konusundaki düşünceleriniz nelerdir?
Özgürlük bir çok boyutta değerlendirilebilir ama ben konuyu bir düşünce ve ifade özgürlüğü, iki maddi özgürlük olarak iki başlıkta değerlendireceğim.
Düşünce ve ifade özgürlüklerinin anlaşılması konusunda hem toplumun hem de yargı unsurlarının çeşitli problemleri olduğunu görüyoruz.
Kimi durumlarda yargının aldığı kısıtlayıcı kararlar toplumda tepki ile karşılanırken, kimi zaman bir bireyin özgür bir şekilde ifade ettiği düşünceleri yargı tarafında sorun teşkil etmezken toplum tarafında tepki ile karşılanabiliyor.
Bendensin, ondansın demeden herkesin özgür bir şekilde düşüncelerini ifade edebilmesinin, topluma zarar değil, büyük bir huzur ve medeniyet getireceğinin, özgürlük dediğimiz şeyin nerede başlayıp nerede bittiğinin daha ilkokul seviyesinde ders programlarına eklenerek anlatılması, hemen olmasa da uzun vadede ülkemizde yaşanan bu sorunların önüne geçecektir.
Maddi kaygılar ise özgürlüğü etkileyen belki de yargı ve toplum baskısından daha kötü ve zarar verici bir durum. Maddi kaygılarını kontrol etmeyi bilmeyen bireysel ve kurumsal yayıncılar zamanla güven kaybederek bu işi sürdüremez hale geliyorlar.
Kariyerinizde yaptığınız değişikliğin olumlu ve olumsuz sonuçları neler oldu?
20 yılı aşkın bir süredir profesyonel olarak internet üzerinde yayıncılıkla uğraşıyorum. Hayatımın 17 yılı bir şirket çatısı altında üst seviye pozisyonda hem yayıncılık yapmak hem de yeni yayıncılar yetiştirmekle geçti. Fakat şu bir gerçek ki hayatımın en mutlu olduğum dönemi çalıştığım yerden ayrılarak bireysel yayıncılığa başladığım dönem oldu. Kendimi daha özgür ve gelecek konusunda daha umutlu hissediyorum.
Gelecek planlarınız nelerdir?
Blok zinciri teknolojilerine çok güveniyor ve yatırım yapıyorum. Bu konuda son girişimimiz Türkiye’nin önde gelen kurumsal yatırımcılarından yatırım aldı. Yayıncılıkla birlikte blok zinciri üzerindeki teknolojilere yatırım yapmayı sürdürerek yola devam etmeyi planlıyorum.
Bu yazı Digital Report Dergisinin 14. sayısında yayınlanmıştır.
