İçindekiler
Üretici, operatör ve yazılım kaynaklı çeşitli kilitlere sahip olabilen telefonu jailbreak, root ve unlock yapma işlemleri, bu durumu değiştirir. Bu işlemler tam olarak nedir, sakıncaları ve avantajları nelerdir, detaylı bir şekilde anlattık.
Bir PC ile karşılaştırıldığında, telefonlar ve tabletler daha kısıtlı cihazlardır. Jailbreak, root ve unlock yapma (kilit açma), cihazdaki sınırlamalarını aşmanın, üreticilerin ve operatörlerin yapmanızı istemediği şeyleri yapmanın yollarıdır.
Bazı ülkelerde, yasal olarak sahip olduğunuz cihazlarla bu tür şeyleri yapmanızı engelleyen yasalar vardır, ancak genelde bunun bir kontrolü yapılmaz ve yaptığınızda da, size garanti gibi açılardan problem çıkartabilir.
Jailbreak nedir ve telefonu jailbreak yapma detayları
Jailbreak, bir cihazın üreticisi tarafından telefona konulan sınırlamaları kaldırma işlemidir. Jailbreak işlemi genellikle iPhone veya iPad gibi Apple iOS cihazlarında gerçekleştirilir. Jailbreak, Apple’ın koyduğu kısıtlamaları kaldırarak üçüncü taraf yazılımları uygulama mağazasının dışından yüklemenize olanak tanır.
- Jailbreak nedir, ne işe yarar, neden yapılır?
- Telefon numarasından telefonun yeri nasıl bulunur?
- HP yazıcılarda şaşırtan kartuş kilitleme uygulaması
Kimileri jailbreak yapmanın yalnızca korsanlık için kullanıldığını düşünüyor olabilir, ancak durum böyle değil. Jailbreak işlemi, iPhone’un varsayılan tarayıcısını ve e-posta istemcisini değiştirmek gibi şeyler de yapmanıza olanak sağlar. Aslında telefonu jailbreak yapma, özetle, Apple’ın onaylamadığı yazılımları kullanmanıza izin verir.
Jailbreak işlemi, benzer sınırlamalara sahip diğer cihazlarda gerçekleştirilebilir. Örneğin, artık onaylanmamış masaüstü programlarını yüklemenize izin veren bir Microsoft Surface jailbreak işlemi yaygın olarak kullanılıyor. Bunun sebebi de Windows RT sistemlerin yalnızca Microsoft tarafından yazılan masaüstü uygulamalarını çalıştırmanıza izin vermesi. Bunu değiştirmek için, masaüstü uygulamalarının ARM için derlenmesi gerekir, bu nedenle zaten sahip olduğunuz herhangi bir Windows masaüstü programını çalıştıramazsınız, ancak açık kaynaklı uygulamalar olabilir. ARM işlemcili sistemlerde, Windows masaüstü için ince ayar yapılabilir ve uygulamalar vb. yeniden derlenebilir.
Apple ve Microsoft gibi şirketler, bir aygıtın sınırlamalarını aşmak için jailbreak yapmanızı istemez. Çünkü jailbreak ile iOS’ta varsayılan programları değiştirebilir veya Windows RT’de üçüncü taraf masaüstü uygulamalarını çalıştırabilirsiniz. Jailbreak yapmak için, birinin cihazın açıklarından faydalanmasına, üreticinin güvenlik önlemlerini aşmasına izin veren bir güvenlik açığı bulmasına ihtiyaç vardır.
Android, kullanıcıların kutudan çıkar çıkmaz Google’ın uygulama mağazasının dışından üçüncü taraf uygulamaları yüklemelerine olanak tanır ve jailbreak yapılmasına gerek yoktur.
Telefonu root yapma nedir, detayları…
Root yapma, bir cihazda “root erişimi” kazanma, yani tüm işlemleri yapacak yönetici erişimine sahip olma işlemidir. Bu genellikle Android cihazlarda gerçekleştirilir, ancak Nokia’nın artık emekli olan Symbian işletim sistemi gibi Linux tabanlı diğer cihazlarda da root olabilirsiniz.
Linux ve diğer UNIX benzeri işletim sistemlerinde, root kullanıcı esasen Windows’taki Administrator (Yönetici) kullanıcı ile aynıdır. Root işleminden sonra, belirli uygulamalara root izinlerine erişim izni vererek, işletim sistemine istediğiniz her şeyi yapma izin verebilirsiniz.
Örneğin, root izni olan bir uygulama, sistem uygulamalarını kaldırabilir, düşük seviyeli sistem dosyaları (binary) yükleyebilir, yüklü uygulamaların gerektirdiği izinleri iptal edebilir ve daha birçok şey yapabilir. Uygun bir Linux sisteminde yapabileceğiniz hemen hemen her şeyi, telefonunuzda root erişimi ile yapabilirsiniz.
Root yapma, Android’in güvenlik mimarisini aşar ve kullanıcılar ne yaptıklarını bilmiyorlarsa sorunlara neden olabilir, bu nedenle Android işletim sistemi kullanan telefonlar, tabletler ve diğer cihazlar root erişimi açık gelmezler.
Bazı cihazlarda, root yapma işleminin bir güvenlik açığı yoluyla gerçekleştirilmesi gerekebilir. Tıpkı jailbreak yapmak gibi, üreticiler genellikle root yapmanızı istemezler. Aynı zamanda geliştiriciler için de tasarlanan Google Nexus gibi bazı cihazlarda ise, root yapmak için bir güvenlik açığı gerekmez.
Unlock yapma işlemi ile Bootloader kilidi açma
Android açık kaynaklı bir işletim sistemidir, bu nedenle herkes Android kaynak kodunu alıp kendi sürümünü oluşturabilir. Bu, Cyanogenmod gibi özel ROM’ların var olmasına izin verir. Android için çok sayıda özel ROM var. Bunlar arasında çeşitli cihazları destekleyen büyük projelerden, bazı amatör programcıların boş zamanlarında bir araya getirdiği, birkaç tema yamalı özel ROM’lara kadar her şeyi bulmak mümkün.
Bununla beraber, birçok Android telefon, kilitli bootloader’larla (ön yükleyicilerle) birlikte gelir. Kilitli bir ön yükleyici, cihazla gelen Android’in üretici onaylı sürümü dışında hiçbir şeyi yüklemez. Ön yükleyicinin kilidini açmak, Android işletim sisteminin alternatif sürümleri olan özel ROM’ları telefona ya da cihaza yüklemenize olanak tanır.
Bu sadece teknoloji meraklıları için yararlı değil, Cyanogenmod, Android’in yeni sürümlerini üreticilerin artık güncellemediği cihazlara jailbreak ile kurmayı sağlıyor.
HTC ve Motorola gibi şirketler, bazı cihazların kilidinin açılmasına izin vermesine rağmen, bir cihazın ön yükleyicisinin kilidinin açılması için bir güvenlik açığından faydalanmayı gerektirebilir . Nexus cihazlarının kilidi ise yukarıda bahsettiğimiz gibi, buna ihtiyaç duyulmadan kolayca açılabilir.
Bootloader unlock yapma işlemi, teorik olarak Android olmayan işletim sistemlerini de cihazlara kurmanıza izin verebilir. Örneğin, telefonlar için Ubuntu’yu veya WebOS’u kilidi açılmış bir bootloader ile bir Galaxy Nexus’a kurabilirsiniz.
Ubuntu’nun masaüstü sürümü de Nexus 7’ye yüklenebilir. Diğer yandan, işletim sistemleri belirli cihazlarla uyumlu olacak şekilde tasarlanır. Bu işletim sistemlerini cihazınıza kurduğunuzda, kararlı bir şekilde çalışmayabilirler, dolayısıyla bu işlem son kullanıcılardan çok, geliştiricilerin aygıtları üzerinde çalışırken alternatif bir işletim sistemi kullanmaları için daha uygundur.
Telefonu unlock yapma (telefon kilidini açma) işlemi nasıl yapılır?
Birçok telefon, özellikle bir sözleşmeyle satılan telefonlar, belirli bir operatöre “kilitli” gelebilir. Türkiye’de bunun pek örneği olmasa da, birçok ülkede sözleşmeli satılan telefonlar, yalnızca satın alınan operatörün ağında kullanılabilecek şekilde ayarlanmıştır. Rakip bir operatörün SIM kartını telefona taktığınızda, telefonun kilitli olduğunu ve SIM kartla kullanılamayacağını belirten bir mesaj görürsünüz.
Bir telefonun kilidini açmak (telefonu unlock yapma), onu farklı bir operatörle kullanmak veya yeni bir servis sağlayıcıya geçerken mevcut telefonunuzu da kullanabilmek için farklı bir SIM kartla çalışmayı destekler.
Telefonun kilidini açmak için genellikle bir kilit açma (unlock) koduna ihtiyacınız olacaktır. Sözleşmeniz sona erdiğinde birçok operatör telefonların kilidini açarken, doğrudan satın alınan telefonlar bir operatöre kilitli olmayabilir. Bir operatörün izni olmadan da telefonların kilidini açmanın yolları vardır.
Tüm bunların üzerine şunu da eklemeliyiz: Herkesin jailbreak, root veya unlock yapma işlemlerini uygulaması gerekmez.
